Kommentar Klimakvotar fungerer dårleg Styresmaktene kan i teorien velje mellom kvotar og avgifter for å få ned utslepp, men klimakvotar byr på store praktiske problem.
Energi Norske kommunar klare for kjernekraft Etter rundt 50 års tagnad og passiv motstand er kjernekrafta brått i vinden att.
Krig Vond veke for president Zelenskyj Zelenskyjs stabssjef har trekt seg, utan at det løyser nokon problem for presidenten. Ukrainarane førebur seg på jule- og nyttårsfeiringa meir på trass enn i forventning.
Bokkommentar Kulturkrigaren Historikarlauget var i tida etter 1945 eittpartistaten i miniatyr, med Jens Arup Seip som historiefagets svar på Einar Gerhardsen.
Politikk I Per Anders Todal Det store tabuet i klimapolitikken – Det burde ikkje vere kontroversielt å lage ei utgreiing for sluttfasen på norsk sokkel, seier universitetsrektor og petroleumsøkonom Klaus Mohn.
Kommentar Budsjettforlik med helsing heim Senterpartiets Bjørn Arild Gram frå Steinkjer stiller seg bak eit budsjettforlik som får opp farten på Hilmarfestivalen i Steinkjer.
Leiar I Svein Gjerdåker Krevjande storting Trass all mediestøyen og oppslag om «budsjettkaos» har vi fått eit nytt statsbudsjett innanfor tidsfristen. Det var ikkje sjølvsagt.
Tannhelse I Christiane Jordheim Larsen Puss, så går du i pluss Budsjettsemja gav 360 millionar friske kroner til tannhelse. Det er berre ein brøkdel av kva ei tannhelsereform kan komme til å koste.
Språk i skulen God språkpolitikk, dårleg etterleving Held nedgangen i nynorskelevar fram i same tempo som no, vil det vere svært få nynorskelevar att nokre generasjonar framover. Det seier Åse Wetås, direktør i Språkrådet.
Radio I Hallgeir Opedal Stadig færre lyttar til tradisjonell radio Er radiodagane over? Eller: Kvifor vert det alltid så mykje støy rundt NRK?
Samfunn I Sigurd Arnekleiv Bækkelund Vil ikkje ut med annonsesum Rema 1000 gir ein million kroner til Frelsesarmeen, men nyttar endå større summar på å marknadsføre donasjonen.
Russland I Aleksandr Saburov «Spørsmålet er korleis vi levde» Den russiske staten lærer oss korleis vi skal døy friske.
Intervju I Erik Martiniussen – Russland må kvitta seg med den kolonialistiske arven Vitaly Servetnik er ein av fleire opposisjonelle som har måtta rømma frå Russland. I eksil i ein stor europeisk by jobbar han for total politisk transformasjon av Russland.
Utanriks CIA-tilbakeslag Rahmanullah Lakanwal, som skaut to soldatar i Washington D.C. i førre veke, har vore soldat i ein CIA-milits i Afghanistan.
Litteratur I Ottar Grepstad Riksarkivet i Valevåg I seksti år har Einar Økland sendt og fått brev og manuskript. No er desse dokumenta frå norsk skriftkultur 1959–2019 digitaliserte. Økland-arkivet er som eit litterært riksarkiv.
Kommentar I Vidar Ystad Utan skamvett Avtroppande Høgre-leiar Erna Solberg meiner å vere i posisjon til å felle dom over statsminister Jonas Gahr Støre. Ho kallar resultatet av budsjettforhandlingane «pinleg for Arbeidarpartiet».
Kommentar Eit ope skattehol for kriminelle Skatteetaten har fått refs frå Riksrevisjonen for slapp kontroll med momssvindel. Årlege momsrefusjonar på 176 milliardar ligg lagleg til for at kriminelle utnyttar ordninga.
Skule Nynorskutfordringar i den vidaregåande skulen Andelen avgangselevar på vidaregåande skule som tek hovudmålseksamen på nynorsk, har gått ned med 25 prosent på to år.
Energi Vil fanga havvind med ein vegg av turbinar Kven har sagt at vindturbinar til havs må vera gigantiske utgåver av turbinar på land? Noko heilt nytt kan vera i emning i havet vest for Bergen.
UTANRIKS Grønland etter sjokket Tida er inne for at Danmark, Norden og EU investerer i Grønland, seier folketingsrepresentant Aaja Chemnitz.
Retorikk Syn for segn Nokre gonger er ikkje ord nok. Då må ein ty til gulrot, steintavler, mjølkekartong – eller spade.
Samfunn Meir læring, færre fag Skuleforskar Elise Farstad Djupedal har funne ut at skuleløpet har auka tilsvarande to skuleår sidan 1990. No vil kunnskapsministeren kutte i timetalet.
Frå matfatet Lancet-serien Ultraprosessert mat høyrer ikkje berre heime i kosthaldsråd, men i politikken.
Krig I Andrej Kurkov Fredsplanen og andre skandalar «Fredssamtalane» om ein plan Russland ikkje vil underteikne, overskyggjer skandalen der menn tilknytte presidentkontoret har soge til seg pengar frå statseigde verksemder.
Kommentar I Halvor Tjønn Putin vann også denne omgangen Dei siste to vekene syner kor splitta og rådlaust Vesten er i møte med eit Putin-regime oppsett på vidare militær erobring.
Leiar I Svein Gjerdåker Grunn til pessimisme «Det siste klimatoppmøtet, som vart avslutta i Brasil sist veke, endra lite.»
Holocaust «Jødar får ikkje lenger vere menneske» Det er 83 år sidan 529 jødar vart deporterte frå Noreg på skipet «Donau» 26. november 1942. Veka før vart Einar Nathan og 20 andre jødar sende same vegen.
Økonomi Kina-sjokket skakar tyskarane Den aggressive økonomiske politikken til Kina trugar fleire millionar arbeidsplassar. Globaliseringseksperten Dalia Marin forklarer korleis Tyskland hamna i denne situasjonen.
Russland I Aleksandr Saburov Å skru klokka tilbake – til 2007 Vi hentar fram det som var kult då vi var unge. Men vi liker det ikkje.
KOMMENTAR I Digitale juksemakarar Vi veit ikkje kor mange som juksar seg til betre karakterar med KI. Men mistanke om at det skjer i stor stil, er gift for utdanningssystemet og for samfunnet.
Kommentar Der piggtråd og rettsløyse blir velsigna av Trump Offera for falske skuldingar og vilkårlege arrestasjonar er i ferd med å bli mange i El Salvador.
Kommentar I Sigurd Bjørnestad Offentleg gjeld over alle grenser Store underskot på statsbudsjetta dreg mange land ned i gjeldsholet. Og verre skal det bli.
Tyskland I Sigurd Arnekleiv Bækkelund Skuldar AfD for spionasje AfD har i mange år blitt skulda for å ha nære band til Vladimir Putin. No kan det føre til open konflikt i partileiinga.
Oljefondet I Christiane Jordheim Larsen Stoltenberg-metoden Det går ein raud tråd frå Jens Stoltenbergs hovudoppgåve i sosialøkonomi til hastevedtaket om oljefondets etikkråd.
Intervju I Marita Liabø Bonuskampane i kulissane Fotballspelarar blir rike, og sjølv i offentlege verksemder får leiarar millionar i bonus. – Vi har sjølv valt det, seier økonom Iver Bragelien ved Noregs Handelshøgskule.
Krig Rekneskap og oppgjer i krigstid Korrupsjonssakene i Ukraina svekker Volodymyr Zelenskyj, trass i at presidenten sjølv ikkje er skulda for noko, skriv Andrej Kurkov.
Handelspolitikk I Eva Aalberg Undheim Handelstiltak i grenseland Jussen bak EUs tolltiltak mot Noreg er uprøvd. Og det finst ikkje nokon rettsleg måte for regjeringa å utfordre vedtaket på, seier EØS-rettsekspert Halvard Haukeland Fredriksen.
Natur I Hallgeir Opedal På skothald Fire hardingar får motstand og medhald om meiningar om villreinstamma på Hardangervidda. For det er ikkje alle svar ein kan setje to strekar under.
Leiar I Svein Gjerdåker EU-tull «Det er eit direkte uvenleg vedtak av EU mot eit land som har vore tett knytt til EU gjennom EØS i over 30 år.»
Russland I Aleksandr Saburov Krigen som straff og sjølvdrap Når ein ikkje bryr seg, ei heller om seg og sitt, er vegen til slagmarka kort.
Rask mote Kinesiske klede av italiensk fabrikat EU vil ha industriproduksjonen tilbake til Europa for å gjere oss mindre avhengige av Kina. Så kva gjer Kina? Dei overtek produksjonsapparatet innanfor EUs grenser.
Austerrike I Sigurd Arnekleiv Bækkelund Keisarfamilien som aldri forsvann 107 år etter at habsburgarriket kollapsa, har etterkomarane etter den austerrikske keisaren framleis uformell makt.
Operation Southern Spear USA har væpna styrkar i Karibia Trump-tilhengjarane rosar sjefen sin for å halde tett om kva han eigentleg er ute etter i Karibia. Det er uklart kor langt denne offensiven vil gå.
Kommentar Byggjeskikk og uskikk Ei hardhendt utbygging har lenge fare over bygd og by og etterlate seg eit annleis land. Er det von om at trenden snur? Ulf Andenæs har vitja Hallingdal.
Kommentar Skriftemål frå ei radwife Lengten etter barn, fritid eller ein heim som oppfyller grunnleggande HMS-krav, treng ikkje vere synonymt med konservatisme.
Natur Fire hardingar om villrein Del 1. Om villreinen på Hardangervidda er truga, kvifor ikkje slutte å jakte på dei? Her er fire jegerar med sterke meiningar om regjeringa si «Forslag til tiltaksplan for Hardangervidda villreinområde» . I del 2 kjem svar på påstandane.
Økonomi Akilleshælen til velferdsstaten Oljefondet er ein stor suksess. Nett difor er det med på å gjere Noreg sårbart, meiner finansforskar Espen Henriksen.
Klima I Sigurd Arnekleiv Bækkelund Store spørsmål, små steg At USA held seg borte frå klimatoppmøtet, treng ikkje øydelegge utfallet. – Klimakampen går først og fremst føre seg i kvart enkelt land, fortel Bård Lahn.
Miljø I Per Anders Todal Går god for giftløyvet til oppdrettarane Dei ekstreme nivåa av gifta tralopyril i sjøbotnen viser ikkje at godkjenninga av stoffet var feil, meiner seksjonsleiar Anne Line Filtved i Miljødirektoratet.
Samfunn I Eva Aalberg Undheim Nynorsk i spel i Rogaland SJERNARØY: Nynorskbruken i skulen går tilbake over heile Rogaland. No avgjer stavangerpolitikarane om målforma skal avviklast i skulen i Sjernarøy.
Kommentar I Bjørn K. Nicolaysen Ti år sidan skrekkbylgja i Paris Samanfall av sosiale og ideologiske tilhøve kan framprovosere ny vald.
Leiar I Svein Gjerdåker Sist veke kom Afghanistan-utvalet med rapporten «Nederlaget – Norge i Afghanistan 2015–2021». Som den førre rapporten er den nye òg sterkt kritisk til det norske engasjementet.
Russland I Aleksandr Saburov Raude dagar Dei offisielle russiske høgtidsdagane seier mykje om kva som skjer i landet.
Roger Köppel «Eg ser på russarane som melankolske italienarar.» Sveitsaren Roger Köppel, høgrepopulist og redaktør i vekeavisa Weltwoche, reiser rundt i Tyskland for å undervise tyskarane i demokrati. I Sachsen får tilhøyrarane ein eksklusiv rapport frå fredsforhandlingane til venene hans i Kreml.
Kommentar I Ottar Grepstad Orsaking og frifinning Å be om orsaking for politiske misgjerningar er blitt ein politisk konvensjon i Noreg. Jamført med statsleiarar på hemntokt er det bra. Å vinne fram i rettsapparatet mot det offentlege er noko heilt anna.
Reportasje I William Sem Fure Den nye porten til Sentral- og Aust-Europa GDANSK: Eg har vore i mange hamneområde som sjømann, men eg var ikkje førebudd på kor stort det var i Gdansk.
Kommentar Eit oljefyrt autokrati Etter 27 år med krig fekk Angola ein oljerikdom som aldri har blitt fordelt.
Samtalen Vil ha integrering på norske premissar – Når vi vert usikre på om handhelsing er greitt, eller om det bør vere bønerom i skulen eller i arbeidslivet, har vi gløymt utgangspunktet for integrering, seier bokaktuelle Almir Martin.
Samfunn Gjekk frå gull Denne hausten har det vore mykje skriveri rundt gullsalet til Noregs Bank i 2004. Var det ein tabbe å selje?
Krig Knask og knep i ukrainske byar Det er ikkje berre under halloween-feiringa det spøkjer for lokale leiarar i Ukraina.
Miljø I Per Anders Todal Eit giftig miljøtiltak Tralopyril skulle gjere oppdrettsnæringa meir miljøvenleg. No er giftstoffet funne i sjøbotnen i 120.000 gonger høgare konsentrasjon enn det som er rekna som trygt.
Ytringsfridom Eit samla norsk pressemiljø uroar seg over aukande press på presse- og ytringsfridommen i USA. Nyleg opplevde ein norsk gravejournalist å ikkje få visum for å delta på eit kurs.
Kommentar I Bernt Hagtvet Formue i farleg farvatn Etikkrådet for oljefondet er sett på vent. Den beste forklaringa på det kan vere Donald Trumps uføreseielege reaksjonar.
Oppdrett «Vi treng meir kunnskap» «Niva-rapporten stadfestar noko vi alt veit», skriv Tony Kempen i produsentselskapet Janssen på e-post.
Leiar I Svein Gjerdåker For mange reglar og direktiv «Det må verta meir rom for å nytta sunn fornuft.»
Psykisk helse Saman mot pilleveldet Ein veletablert psykiater gjekk på ein smell då ho møtte ein ung rappar med ADHD og rusproblem. Det blei det både film og bok av.
Borgarkrig i Sudan Etter erobringa av Al-Fashir prøver krigsherren Mohamed Hamdan Dagalo, kjend som Hemedti, å framstå som statsmann. Han lovar å granske ugjerningane og verne innbyggjarane. Men kven vil tru på han no?
Syria «Tilgje? Eg kan ikkje eingong tilgje dei om 100 år» Fire månader etter at Bashar al-Assad flykta til Moskva, blei Latakia-provinsen i Syria åstaden for ein massakre. Overlevande frå massakren i Latakia fortel si historie.
Kommentar I Ottar Grepstad Utgivinga av Høiby-boka på Aschehoug reiser eit spørsmål som ingen har stilt. Er det likegyldig for rettsstaten og personvernet når ei bok kjem ut?
Humor og slikt Humor som forsvar Når ein står myrfast i ei krise, er det berre to ting som hjelper: tid og humor.
