Utsett inntil vidare
Vi blir dagleg minte om at Russland har gått til ein brutal invasjon og fører ein krig utanfor alt som heiter folkerett. Eg er vel ikkje den einaste som slår på Dagsnytt kvar morgon i ei blanding av otte og håp: Kan noko tyda på at dette endar snart? Men det er lite nytt, og svært lite godt nytt frå austfronten.
I heimebiblioteket har Kiøsterud sortert bøkene etter tema, forfattarskap og tidsepoke. Same kva ein talar om, kan forfattaren trekkje fram ei relevant bok.
Foto: Julie Killingberg
Det danna menneskedyret
Forfattaren og aktivisten Erland Kiøsterud trur at løysinga på klima- og naturkrisa ligg i å forstå menneskenaturen.
Kjem næringsminister Jan Christian Vestre og klima- og miljøminister Espen Barth Eide til å kunna levera det næringslivet vil ha, og det innan 2030? Nei. Det er fysisk umogleg. Likevel seier Eide og Vestre det dei seier. Og dei vert ikkje korrigerte av statsministeren, som også er sparsam med sanninga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Ein straum av fantasiar
Eit av dei finaste trekka i norsk kultur var viljen dei med makt og ansvar hadde til å vera ærlege. Ja, når det var valkamp og oppheta debatt, kunne nok sanninga verta strekt vel langt, men når ein statsråd snakka som nett statsråd, snakka han eller ho sant. Og gjorde vedkomande likevel ikkje det, vel, så var Stortinget der og fjerna vedkomande, om ikkje statsministeren makta å koma det i forkjøpet.
Kunstverk av arkeologen Gunnar Creutz til ei utstilling om den om lag tre tusen år gamle «Hallonflickan» i Falköping. Verket syner korleis kraniet blir grave fram ved torvbryting i Rogestorpamossen 20. mai 1943.
Energiåret 2022
Straumprisen vert høg minst fram til 2026. Noreg har vedteke å ikkje leita etter gass i nye område. I Irland brenn dei torv. Og i Tyskland har feiarane stadig meir å gjera, samstundes som regjeringa vil importera CO2-intensiv LNG.
Lågendeltaet naturreservat, her ved Lillehammer bru.
Foto: Jan-Tore Egge / Wikimedia Commons
Business og biomangfald
Næringslivet har fått auga opp for naturkrisa, men er mest oppteke av rapportering, privat finans og ein «naturpositiv økonomi».
Prins William plantar tre med elevar ved den britiske skulen Al-Khubairat i Al-Jubail Mangrove Park i Abu Dhabi i Dei arabiske emirata.
Foto: Jon Gambrell / AP / NTB
Natur som avleiingsmanøver?
Dei nordiske miljø- og klimaministrane vedtok i november ei erklæring om såkalla «naturbaserte løysingar». Slike tiltak er viktige for å løyse både klima- og naturkrisa, heitte det der. Ministrane vil derfor jobbe for at naturbaserte løysingar skal få ein sentral plass i forhandlingane om ein internasjonal naturavtale.
Skogbrann ved Labrea i delstaten Amazonas i Brasil. Her brenn det ofte i regnskogen, og bak brannane står folk som vil ha beiteland og dyrkingsjord.
Foto: Edmar Barros / AP / NTB
Ein fredsavtale med naturen
Nesten alle land i verda er samde om at vi skal leve i harmoni med naturen. På naturtoppmøtet i Montreal prøver partane å gjere vakre visjonar om til realitet.
Ei kunstnarleg tolking av naturen ved Themsen for kring 125.000 år sidan. Fossil funne ved Trafalgar Square i London syner at mellom anna elefantar, løver og flodhestar levde der i eem, den førre mellomistida.
Faksimile frå Illustrated London News / NTB
Varm fortid, varm framtid
Det er ingen mangel på dommedagsscenario i klimadebatten. «Vi er på ein motorveg til eit klimahelvete», sa António Gutteres, generalsekretæren i FN, på klimatoppmøtet i Egypt. Mange snakkar om ein komande klimakatastrofe, og somme seier at den globale oppvarminga kjem til å gjere jorda uleveleg for menneske. Kvar fjerde unge vaksne har klimaangst, ifølgje NRK.
Skulpturane vert vaska etter at aksjonistar frå Stopp oljeleitinga grisa til «Monolitten» og andre figurar i Vigelandsanlegget for to veker sidan.
Foto: Javad Parsa / NTB
Klimaaktivismen kan betre enn dette
Med det same skjønar eg ingenting. Har nokon limt seg fast til måleriet «Jente med perleøyredobb» av Alexandre Desplat for å protestere mot oljeboring? Kallar vedkomande seg klimaaktivist? Har nokon faktisk kasta suppe på Vincent van Goghs solsikker, og potetstappe på høystakkane til Claude Monet?
Flaum i Muzaffargarh i Pakistan, 2010. Både flaum og andre typar ekstremvêr er venta å bli vanlegare når den globale oppvarminga går sin gang.
Foto: Khalid Tanveer / AP / NTB
Dette går ikkje så bra
For tida går nok ein runde med internasjonale klimaforhandlingar, det 27. klimatoppmøtet i rekkja, denne gongen i Egypt. I Sharm el-Sheikh er mykje av merksemda retta mot spørsmålet om dei rike landa skal kompensere fattige land for skadane som klimaendringane påfører dei. Det temaet skal få liggje her. Vi skal i staden sjå på sjansane for at verda skal nå det erklærte målet om å halde den globale oppvarminga under to gradar. Spørsmålet er eigentleg todelt: Er lovnadene som statsleiarane har kome med så langt, tilstrekkelege til å nå måla? Og, viktigare: Er det realistisk at regjeringane i verda skal halde lovnadene sine i åra som kjem? Svaret på det siste kjem dels an på om du har eit lyst sinn, og dels på graden din av teknologioptimisme.
Utsett inntil vidare
Vi blir dagleg minte om at Russland har gått til ein brutal invasjon og fører ein krig utanfor alt som heiter folkerett. Eg er vel ikkje den einaste som slår på Dagsnytt kvar morgon i ei blanding av otte og håp: Kan noko tyda på at dette endar snart? Men det er lite nytt, og svært lite godt nytt frå austfronten.
I heimebiblioteket har Kiøsterud sortert bøkene etter tema, forfattarskap og tidsepoke. Same kva ein talar om, kan forfattaren trekkje fram ei relevant bok.
Foto: Julie Killingberg
Det danna menneskedyret
Forfattaren og aktivisten Erland Kiøsterud trur at løysinga på klima- og naturkrisa ligg i å forstå menneskenaturen.
Kjem næringsminister Jan Christian Vestre og klima- og miljøminister Espen Barth Eide til å kunna levera det næringslivet vil ha, og det innan 2030? Nei. Det er fysisk umogleg. Likevel seier Eide og Vestre det dei seier. Og dei vert ikkje korrigerte av statsministeren, som også er sparsam med sanninga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Ein straum av fantasiar
Eit av dei finaste trekka i norsk kultur var viljen dei med makt og ansvar hadde til å vera ærlege. Ja, når det var valkamp og oppheta debatt, kunne nok sanninga verta strekt vel langt, men når ein statsråd snakka som nett statsråd, snakka han eller ho sant. Og gjorde vedkomande likevel ikkje det, vel, så var Stortinget der og fjerna vedkomande, om ikkje statsministeren makta å koma det i forkjøpet.
Kunstverk av arkeologen Gunnar Creutz til ei utstilling om den om lag tre tusen år gamle «Hallonflickan» i Falköping. Verket syner korleis kraniet blir grave fram ved torvbryting i Rogestorpamossen 20. mai 1943.
Energiåret 2022
Straumprisen vert høg minst fram til 2026. Noreg har vedteke å ikkje leita etter gass i nye område. I Irland brenn dei torv. Og i Tyskland har feiarane stadig meir å gjera, samstundes som regjeringa vil importera CO2-intensiv LNG.
Lågendeltaet naturreservat, her ved Lillehammer bru.
Foto: Jan-Tore Egge / Wikimedia Commons
Business og biomangfald
Næringslivet har fått auga opp for naturkrisa, men er mest oppteke av rapportering, privat finans og ein «naturpositiv økonomi».
Prins William plantar tre med elevar ved den britiske skulen Al-Khubairat i Al-Jubail Mangrove Park i Abu Dhabi i Dei arabiske emirata.
Foto: Jon Gambrell / AP / NTB
Natur som avleiingsmanøver?
Dei nordiske miljø- og klimaministrane vedtok i november ei erklæring om såkalla «naturbaserte løysingar». Slike tiltak er viktige for å løyse både klima- og naturkrisa, heitte det der. Ministrane vil derfor jobbe for at naturbaserte løysingar skal få ein sentral plass i forhandlingane om ein internasjonal naturavtale.
Skogbrann ved Labrea i delstaten Amazonas i Brasil. Her brenn det ofte i regnskogen, og bak brannane står folk som vil ha beiteland og dyrkingsjord.
Foto: Edmar Barros / AP / NTB
Ein fredsavtale med naturen
Nesten alle land i verda er samde om at vi skal leve i harmoni med naturen. På naturtoppmøtet i Montreal prøver partane å gjere vakre visjonar om til realitet.
Ei kunstnarleg tolking av naturen ved Themsen for kring 125.000 år sidan. Fossil funne ved Trafalgar Square i London syner at mellom anna elefantar, løver og flodhestar levde der i eem, den førre mellomistida.
Faksimile frå Illustrated London News / NTB
Varm fortid, varm framtid
Det er ingen mangel på dommedagsscenario i klimadebatten. «Vi er på ein motorveg til eit klimahelvete», sa António Gutteres, generalsekretæren i FN, på klimatoppmøtet i Egypt. Mange snakkar om ein komande klimakatastrofe, og somme seier at den globale oppvarminga kjem til å gjere jorda uleveleg for menneske. Kvar fjerde unge vaksne har klimaangst, ifølgje NRK.
Skulpturane vert vaska etter at aksjonistar frå Stopp oljeleitinga grisa til «Monolitten» og andre figurar i Vigelandsanlegget for to veker sidan.
Foto: Javad Parsa / NTB
Klimaaktivismen kan betre enn dette
Med det same skjønar eg ingenting. Har nokon limt seg fast til måleriet «Jente med perleøyredobb» av Alexandre Desplat for å protestere mot oljeboring? Kallar vedkomande seg klimaaktivist? Har nokon faktisk kasta suppe på Vincent van Goghs solsikker, og potetstappe på høystakkane til Claude Monet?
Flaum i Muzaffargarh i Pakistan, 2010. Både flaum og andre typar ekstremvêr er venta å bli vanlegare når den globale oppvarminga går sin gang.
Foto: Khalid Tanveer / AP / NTB
Dette går ikkje så bra
For tida går nok ein runde med internasjonale klimaforhandlingar, det 27. klimatoppmøtet i rekkja, denne gongen i Egypt. I Sharm el-Sheikh er mykje av merksemda retta mot spørsmålet om dei rike landa skal kompensere fattige land for skadane som klimaendringane påfører dei. Det temaet skal få liggje her. Vi skal i staden sjå på sjansane for at verda skal nå det erklærte målet om å halde den globale oppvarminga under to gradar. Spørsmålet er eigentleg todelt: Er lovnadene som statsleiarane har kome med så langt, tilstrekkelege til å nå måla? Og, viktigare: Er det realistisk at regjeringane i verda skal halde lovnadene sine i åra som kjem? Svaret på det siste kjem dels an på om du har eit lyst sinn, og dels på graden din av teknologioptimisme.
