Erik Martiniussen

erik@dagogtid.no

Den meteorologiske organisasjonen i verda (WMO) bruker seks leiande internasjonale datasett frå heile verda for å overvaka globale temperaturar: 2023 var med stor margin det varmaste året som er målt, med 1,45 grader celsius over den førindustrielle epoken (1850–1900). Ifølgje WMO var juli og august dei to varmaste månadene som nokosinne er registrerte. Kvart tiår sidan 1980 har vore varmare enn det førre tiåret. Dei ni siste åra har vore dei ni varmaste som er målte.

I 2023 sette verda fleire klimatiske rekordar: Både Nord-Atlanteren, Karibia og Sørishavet opplevde marine hetebølgjer med rekordvarmt overflatevatn.

Skogbrann i Manaquiri i Brasils regnskog i september i fjor.

Foto: Edmar Barros / AP / NTB

Ekstrem varme rammar fleire delar av verda, mellom anna det sørlege Europa og Nord-Afrika, med temperaturar på 48,2 grader i Italia og 50,4 grader i Alger i Algerie i juli 2023. I Canada opplevde ein dei verste skogbrannane nokon gong. 18,5 millionar hektar skog gjekk tapt.

Fem år med tørke på Afrikas horn vart i 2023 etterfølgd av den verste flaumen på mange tiår, med fleire hundretusen internt fordrivne. Sjøisen i Antarktis nådde det lågaste nivået sitt sidan satellittmålingane starta i 1979, éin million kvadratkilometer (eit område på storleik med Tyskland og Frankrike) mindre enn den førre minimumsrekorden.

Dei sveitsiske isbreane har dei siste to åra mista 10 prosent av volumet som er att. Havet heldt fram med å stiga i 2023. Det gjennomsnittlege havnivået har det siste tiåret (2013–2022) stige dobbelt så raskt som det gjorde i perioden 1993–2002.

– Klimaendringane er den største trugselen menneska står overfor. Det rammar oss alle, spesielt dei mest sårbare, uttalte WMO-sjefen, professor Celeste Saulo, då tala for 2023 vart presenterte i januar.

– Me har ikkje råd til å venta lenger. Det blir gjort mykje, men det må gjerast mykje meir, og me må handla raskare, sa ho.