JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Ordskifte

Betre flaumsikring

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Campingplassar i Aurdal er overfløymde etter ekstremvêret Hans.

Campingplassar i Aurdal er overfløymde etter ekstremvêret Hans.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Campingplassar i Aurdal er overfløymde etter ekstremvêret Hans.

Campingplassar i Aurdal er overfløymde etter ekstremvêret Hans.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

2531
20230915
2531
20230915

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Ekstremvêr

Med dei klimaendringane me har hatt dei siste åra, vert me stadig meir og meir råka av ekstremvêr. Kva kan me gjere?

Me på Vestlandet har vore råka av dette, mellom anna med ras. Likevel er det på Austlandet, i Viken og Innlandet fylke, at skadane har vore verst, med store nedbørsmengder på kort tid. Dette vil nok også skje i framtida.

Med høge havtemperaturar som me har, er fordampinga stor, og væta må jo ned i form av regn. Nå ser me at det er store flaumskadar også i Sør-Europa, og at regnværet flyttar seg nordover derfrå og også austover frå England, og slo då saman til regnfenomenet Hans, som ramma oss hardt.

Gudbrandsdalsområdet har vore hardt ramma. Her ligg busetnad og jordbruk i stor grad langs breddene av Glomma. Sjølv flaumsikring som tidlegare er gjort, er ikkje nok.

Å flytta busetnad og jordbruk er teori utan reell meining. Løysinga må vera betre flaumsikring. Den enklaste måten er, etter reint logisk tankesett, å bli kvitt vatnet med å leia overskotet i flaumperiodar via tunellar over til Vestlandet. Nærast vil vera til Sognefjorden.

Med fall på tunellane vil ein kunne nytta den sikraste gratis driftsmåten – som jo er tyngdekrafta.

Valdresflya ligg om lag på vasskiljet mellom aust og vest. På Bygdin ligg innsjøen Bygdin rett vest, med fall mot innsjøen Tyin og Sognefjorden. Mens innsjøen aust for Bygdin, Vinstervatnet, ligg om lag på same høgd, men då med fall austover til Gudbrandsdalen. Her kunne ein kanskje bygd ein kort tunell mellom dei to innsjøane Bygdin og Vinstervatnet, utan så stor skade for dei som bur der. Eit alternativ kunne vore pumpeanlegg?

Mesteparten av dei enorme utmarksområda i Innlandet, inklusive Jotunheimen og Dovre-området og delar av Trøndelag, har nedslagsfelt til Glomma.

Når det då brått kjem «årsnedbør» der på eit par dagar, og jorda er metta av vatn frå før, så går det gale.

Ved å knyta innsjøane Gjende, Bygdin, Tyin saman med fjelltunnel som fortset til Sognefjorden ved Øvre Årdal, kunne ein bli kvitt overskotsvatnet før det valda skadar. Ein slik tunnel kunne blitt på om lag 40 kilometer. Korleis, og om ein vil nytta vasskraftpotensialet til straum, er ein annan diskusjon.

Med den tekniske kompetansen ein i dag har, så må det kunne ordnast med automatiserte sluser for regulering av vatnet i den samanhengen.

Mykje av areala i Jotunheimen og på Dovre er freda, til liks med områda i Alpane i Sveits; men tunellar i fjellet kan aksepterast også der. Og tunell-løysingar vil til regel skape lite strid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Ekstremvêr

Med dei klimaendringane me har hatt dei siste åra, vert me stadig meir og meir råka av ekstremvêr. Kva kan me gjere?

Me på Vestlandet har vore råka av dette, mellom anna med ras. Likevel er det på Austlandet, i Viken og Innlandet fylke, at skadane har vore verst, med store nedbørsmengder på kort tid. Dette vil nok også skje i framtida.

Med høge havtemperaturar som me har, er fordampinga stor, og væta må jo ned i form av regn. Nå ser me at det er store flaumskadar også i Sør-Europa, og at regnværet flyttar seg nordover derfrå og også austover frå England, og slo då saman til regnfenomenet Hans, som ramma oss hardt.

Gudbrandsdalsområdet har vore hardt ramma. Her ligg busetnad og jordbruk i stor grad langs breddene av Glomma. Sjølv flaumsikring som tidlegare er gjort, er ikkje nok.

Å flytta busetnad og jordbruk er teori utan reell meining. Løysinga må vera betre flaumsikring. Den enklaste måten er, etter reint logisk tankesett, å bli kvitt vatnet med å leia overskotet i flaumperiodar via tunellar over til Vestlandet. Nærast vil vera til Sognefjorden.

Med fall på tunellane vil ein kunne nytta den sikraste gratis driftsmåten – som jo er tyngdekrafta.

Valdresflya ligg om lag på vasskiljet mellom aust og vest. På Bygdin ligg innsjøen Bygdin rett vest, med fall mot innsjøen Tyin og Sognefjorden. Mens innsjøen aust for Bygdin, Vinstervatnet, ligg om lag på same høgd, men då med fall austover til Gudbrandsdalen. Her kunne ein kanskje bygd ein kort tunell mellom dei to innsjøane Bygdin og Vinstervatnet, utan så stor skade for dei som bur der. Eit alternativ kunne vore pumpeanlegg?

Mesteparten av dei enorme utmarksområda i Innlandet, inklusive Jotunheimen og Dovre-området og delar av Trøndelag, har nedslagsfelt til Glomma.

Når det då brått kjem «årsnedbør» der på eit par dagar, og jorda er metta av vatn frå før, så går det gale.

Ved å knyta innsjøane Gjende, Bygdin, Tyin saman med fjelltunnel som fortset til Sognefjorden ved Øvre Årdal, kunne ein bli kvitt overskotsvatnet før det valda skadar. Ein slik tunnel kunne blitt på om lag 40 kilometer. Korleis, og om ein vil nytta vasskraftpotensialet til straum, er ein annan diskusjon.

Med den tekniske kompetansen ein i dag har, så må det kunne ordnast med automatiserte sluser for regulering av vatnet i den samanhengen.

Mykje av areala i Jotunheimen og på Dovre er freda, til liks med områda i Alpane i Sveits; men tunellar i fjellet kan aksepterast også der. Og tunell-løysingar vil til regel skape lite strid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis