Gjelding av hest er eit handverk med lange tradisjonar.
Foto: Malcolm Morley / NTB
Gjelding
Makt korrumperer, det fann den greske filosofen Platon ut for meir enn 2400 år sidan, og slik er det enno. Vi menneske har stor makt over husdyra våre, og vi utøver vald mot dyra for å kontrollere dei slik det tener oss best.
Ferskvassfisk kan ha store mengder bendelorm av typen Diphyllobothrium.
Illustrasjon frå Atlas de parasitologie (1901)
Bendelorm
Den kjende sopranen Maria Callas blei operert for blindtarmbetennelse i 1949, etter det gjekk ho kraftig opp i vekt og var lite nøgd med det. Difor kom det som ei stor overrasking då ho stilte opp på La Scala opera i Milano i 1954 tynn som aldri tidlegare. Mange trudde at denne forvandlinga kom av at songaren hadde smitta seg sjølv med bendelorm, ein kur som fekk namnet Maria Callas’ diett.
Noreg er fritt for storfetuberkulose, men med import av alpakka frå Storbritannia kan det vere lett å få med tuberkulose på kjøpet.
Foto: Berit Roald / NTB Tema
Tuberkulose
Det latinske ordet tuberkel tyder ein liten knute. Den frykta sjukdommen tuberkulose er kjenneteikna nettopp ved knutar eller byllar i lymfeknutane, i huda, lungene eller andre organ. Tuberkulose kjem av ein infeksjon av bakteriar i slekta Mycobacterium. Smitten er utbreidd hos både dyr og menneske i store delar av verda, og mange artar av tuberkelbakteriar er innblanda.
Freya synte oss at verda framleis er vill
Freya vart skoten søndag 18. august. Eller vart ho avliva? Rett og slett drepen? Eller skal vi gå så langt som å tru New York Times når dei skriv at vi nordmenn no «kverker ein forguda og vaklande solbadar med mafialiknande effektivitet»?
Raudsjukebakterien er vanleg i jord og vatn, og utegris bør vaksinerast.
Foto: Svein Gjerdåker
Raudsjuke
Det er sommar, og nokre få, heldige grisar får sleppe ut frå fjøset og leve eit liv som «utegris». Grisar har stor glede av å grave i mold og springe rundt saman med venene sine. Stadig fleire forbrukarar vil ha prov på at dyra dei et til middag, har hatt eit godt liv.
Ein hest har det best med sunne og friske tenner.
Foto: Wikimedia Commons
Gap opp
Dei første tennene dukka opp tidleg i utviklingshistoria, den første tannverken kom truleg like etter. Hos familiedyr som hund og katt er tanntrøbbel eit vanleg problem, noko som kan bli både pinefullt for dyra og smerteleg dyrt for eigaren – men andre husdyr kan òg få problem med tannhelsa.
Godt klauvstell er viktig for sunne føter og god dyrevelferd.
Foto: Per Magne Grue / Musea i Nord-Østerdalen
Klauvròte
Våren kjem som vanleg brått på her nord. Snart skal dyra som har stått heile vinteren inne i fjøset, endeleg få sleppa ut på beite. Difor er det no også tid for klauvstell. Sunne og velstelte klauver er viktig for at dyra skal kunne vandre sutlaust rundt på sommarferie, anten dei skal nyte det friske livet på fjellet eller rusle roleg rundt på mjuke, grøne beitemarker.
Det er sannsynleg at influensa opphavleg kom frå andefuglar, som denne stokkanda. Men influensapandemiane i dag er det vi menneske som dyrkar fram, særleg i dei folke- og husdyrtette områda i Kina og Søraust-Asia.
Foto: Wikimedia Commons
Fugleinfluensa
Trekkfugl er eit kjært vårteikn for mange, men dei siste åra har fuglane også trekt med seg smittsame og farlege influensavirus. I Noreg må vi no stengje hønene inne store delar av året for å verne dei mot det dødelege trugsmålet ovanfrå. Kor kjem denne smitten frå, og kva kan vi gjere for å verne oss mot ein ny dødeleg influensapandemi?
Huskatten kan bli venn med menneske, men er av natur ein einstøing med lite tolmod for krevjande sosiale fellesskap.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Bestevenn
Aggresjon og evne til å gjere vald mot andre er karaktertrekk vi deler med alle andre dyr vi kjenner. Sjimpansar, som vi lenge trudde var fredelege planteetarar, viste seg å drive med brutale overfall på nabogrupper, og dei kunne då finne på å drepe og ete ungane deira.
Jonas Gahr Støre i 2017: Ein eller annan stad i klesskåpet har statsministeren prov på at han er glad i gris. Er det på tide å finne fram att godskjorta?
Foto: Vidar Ruud / NTB
Gris
Den 10. februar var nok ein heilt vanleg dag på Stortinget. Mellom anna vart fylgjande forslag vedteke med 52 mot 48 røyster:
Gjelding av hest er eit handverk med lange tradisjonar.
Foto: Malcolm Morley / NTB
Gjelding
Makt korrumperer, det fann den greske filosofen Platon ut for meir enn 2400 år sidan, og slik er det enno. Vi menneske har stor makt over husdyra våre, og vi utøver vald mot dyra for å kontrollere dei slik det tener oss best.
Ferskvassfisk kan ha store mengder bendelorm av typen Diphyllobothrium.
Illustrasjon frå Atlas de parasitologie (1901)
Bendelorm
Den kjende sopranen Maria Callas blei operert for blindtarmbetennelse i 1949, etter det gjekk ho kraftig opp i vekt og var lite nøgd med det. Difor kom det som ei stor overrasking då ho stilte opp på La Scala opera i Milano i 1954 tynn som aldri tidlegare. Mange trudde at denne forvandlinga kom av at songaren hadde smitta seg sjølv med bendelorm, ein kur som fekk namnet Maria Callas’ diett.
Noreg er fritt for storfetuberkulose, men med import av alpakka frå Storbritannia kan det vere lett å få med tuberkulose på kjøpet.
Foto: Berit Roald / NTB Tema
Tuberkulose
Det latinske ordet tuberkel tyder ein liten knute. Den frykta sjukdommen tuberkulose er kjenneteikna nettopp ved knutar eller byllar i lymfeknutane, i huda, lungene eller andre organ. Tuberkulose kjem av ein infeksjon av bakteriar i slekta Mycobacterium. Smitten er utbreidd hos både dyr og menneske i store delar av verda, og mange artar av tuberkelbakteriar er innblanda.
Freya synte oss at verda framleis er vill
Freya vart skoten søndag 18. august. Eller vart ho avliva? Rett og slett drepen? Eller skal vi gå så langt som å tru New York Times når dei skriv at vi nordmenn no «kverker ein forguda og vaklande solbadar med mafialiknande effektivitet»?
Raudsjukebakterien er vanleg i jord og vatn, og utegris bør vaksinerast.
Foto: Svein Gjerdåker
Raudsjuke
Det er sommar, og nokre få, heldige grisar får sleppe ut frå fjøset og leve eit liv som «utegris». Grisar har stor glede av å grave i mold og springe rundt saman med venene sine. Stadig fleire forbrukarar vil ha prov på at dyra dei et til middag, har hatt eit godt liv.
Ein hest har det best med sunne og friske tenner.
Foto: Wikimedia Commons
Gap opp
Dei første tennene dukka opp tidleg i utviklingshistoria, den første tannverken kom truleg like etter. Hos familiedyr som hund og katt er tanntrøbbel eit vanleg problem, noko som kan bli både pinefullt for dyra og smerteleg dyrt for eigaren – men andre husdyr kan òg få problem med tannhelsa.
Godt klauvstell er viktig for sunne føter og god dyrevelferd.
Foto: Per Magne Grue / Musea i Nord-Østerdalen
Klauvròte
Våren kjem som vanleg brått på her nord. Snart skal dyra som har stått heile vinteren inne i fjøset, endeleg få sleppa ut på beite. Difor er det no også tid for klauvstell. Sunne og velstelte klauver er viktig for at dyra skal kunne vandre sutlaust rundt på sommarferie, anten dei skal nyte det friske livet på fjellet eller rusle roleg rundt på mjuke, grøne beitemarker.
Det er sannsynleg at influensa opphavleg kom frå andefuglar, som denne stokkanda. Men influensapandemiane i dag er det vi menneske som dyrkar fram, særleg i dei folke- og husdyrtette områda i Kina og Søraust-Asia.
Foto: Wikimedia Commons
Fugleinfluensa
Trekkfugl er eit kjært vårteikn for mange, men dei siste åra har fuglane også trekt med seg smittsame og farlege influensavirus. I Noreg må vi no stengje hønene inne store delar av året for å verne dei mot det dødelege trugsmålet ovanfrå. Kor kjem denne smitten frå, og kva kan vi gjere for å verne oss mot ein ny dødeleg influensapandemi?
Huskatten kan bli venn med menneske, men er av natur ein einstøing med lite tolmod for krevjande sosiale fellesskap.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Bestevenn
Aggresjon og evne til å gjere vald mot andre er karaktertrekk vi deler med alle andre dyr vi kjenner. Sjimpansar, som vi lenge trudde var fredelege planteetarar, viste seg å drive med brutale overfall på nabogrupper, og dei kunne då finne på å drepe og ete ungane deira.
Jonas Gahr Støre i 2017: Ein eller annan stad i klesskåpet har statsministeren prov på at han er glad i gris. Er det på tide å finne fram att godskjorta?
Foto: Vidar Ruud / NTB
Gris
Den 10. februar var nok ein heilt vanleg dag på Stortinget. Mellom anna vart fylgjande forslag vedteke med 52 mot 48 røyster:
