Europa er ein bergtatt hypokonder

Frå eit sanatorium over Davos høyrer ein ekko av si eiga førkrigsstemning i Thomas Manns Trolldomsfjellet.

Utpakking

Det er sommar, langs Middelhavet demonstrerer folk mot masseturisme, og frå ei ny høgd over Oslo ser reiselitteraturen igjen annleis ut.

Om verda ser ut til å rakne, gjer ikkje ryggradene det.

Ida Lødemel Tvedt skriv om å finne tilbake til lodlina mellom hovudet og hælen, atlas og halebein.

Spørsmålet «Kva er ein autist?» overlappar med andre kulturkrigerske debattar

Født sånn elle blitt sånn, det er kanskje aldri rett spørsmål, skriv Ida Lødemel Tvedt.

Ferdaminne frå rumensk fiksjon

Presidentvalet hadde i seg to nøkkeltema frå rumensk modernistisk litteratur: forholdet mellom røynd og ikkje-røynd og mellom senter og periferi.

Bucuresti, er eg ein sau?

Den rumenske valkampen handla om konkurrerande påstandar om kva som er ekte og ikkje.

Mini-Europa

Kva er Europa? I eit Miniatyr-Europa utanfor Brussel er svara enkle – og påfallande utdaterte.

Ein hallusinert kamp mellom Pikachu og Erdogan

For tyrkarar som demonstrerer mot fengslinga av borgarmeisteren i Istanbul, er nye symbol og aksjonsformer lys i mørket.

La Réal og dobbelgjengaren

PERPIGNAN: Louis Aliot har gjort Perpignan til utstillingsvindauget for Nasjonal samling. Denne veka blei han dømd i lag med Marine Le Pen, men det er ikkje den største bresten i spegelbildet.

Oppteikningar frå ein pubkjellar

PARIS, MARS 2025: På amatørkveld i det engelskspråklege litteraturmiljøet i Paris er det framleis kraft i ein gamal transatlantisk frankofili.

Den nye anti-intellektualismen

Paris: Francois Cusset meiner det beste verktøyet ein har i møte med nye autoritære krefter, er god gammaldags medieteori: Ein må heile tida avsløre nøyaktig korleis makta isceneset seg sjølv.

Klede

På YouTube-kanalen Fashion Neurosis ligg kulturfolk på divanen til Bella Freud og snakkar ut om klede.

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Den nyreligiøse avantgarden

NEW YORK: Blant trendsettarar på Manhattans Lower East Side er katolisisme siste skrik.

Ein lang marsj mot idiotveldet

NEW YORK: Sett frå minnestunda for Lewis Lapham ser den politiske dagsordenen i USA mindre ny ut.

Kandidatane frir til polakkar i USA

BUCKS COUNTY: Kanskje er det polsk-amerikanarar i Pennsylvania som kjem til å avgjere presidentvalet.

Eit tankeeksperiment: Kva om podkasten har blitt eit så mektig massemedium at han formar verda i sitt bilde, med sine sjangertrekk og sitt rolleregister?

Grushaughoroskopet

TROJA: I ruinane av den halvmytologiske trojanarkrigen kan ein, om ein tolererer litt pompøsitet og fiasko, freiste lese si eiga krigerske tid i lys av ei gammal.

Kva ser stormaktene når dei no ser mot Georgia?

Partiet Georgisk draum held fram med utanlandsagentlova trass i ein månad med demonstrasjonar. EU jenkar på krava, medan USA melder seg på med pisk og gulrot.

DOGUEKSPRESSEN

ANATOLIA: Sett frå ein togkupé midt inne i landet blir Tyrkia ubegripeleg.

Filosomor

Vi har spurt ein av journalistane våre som har interesse for filosofi om kven som er dei kvinnelege favorittfilosofane hennar.

Krossveg i den georgiske draumen

TBILISI: Demonstrasjonane i Georgia kjem til å eskalere fram mot 17. mai. Mange meiner at det er no landet tek vegvalet mellom Russland og Vesten.

Paven midt imot

Alle lèt til å misforstå kvarandre i kjønnsdebatten. Judith Butler blir både dyrka og demonisert av folk som ikkje har lese eit ord av bøkene hen skriv.

FELTNOTAT FRå KULTURKRIGANE

Kjønnsdebatten har innteke hovudscena i internasjonal politikk. På veg for å intervjue verdas mest innflytelsesrike kjønnsfilosof, Judith Butler, forsøker eg å orientere meg i ein raskt ekspanderande konflikt.

GORDISKE SLIPSKNUTAR

Martin Svedman er siviløkonom og lyrikar. Med diktboka Finans ville han skrive ei øm hyllest til den merkantile klassen.

Kor e alle pasifistar hen?

Linn Stalsberg meiner at Noreg er gjennomsyra av «krigisme».

Gløden på Oslo S

Sentralbanestasjonen lèt folk overnatte når temperaturane ute er under –10. Men kvifor trengst det eigentleg, når Oslo, ifølge politikarane, har soveplassar nok til alle?

BABELS BYBILDE

Gatelangs i Brussel sirklar vi oss vidare nedover i Europas undermedvit.

Krise er Europas mor

BRUSSEL: På ein tankesmiekonferanse i Brussel stridest dei lærde om Europa er inne i ei eksistensiell krise eller ikkje.

Kyproskomplekset

Eit essay om krig, i fire delar.

Afroditefeltet

PAFOS: Forsøket på å forstå Ukraina-krigen i lys av Kypros-problemet endar i ruinar, stein og oljefelt, og i mytar der krig og kjærleik går saman til sengs.

Suvenirar frå dødsona

GRENSELAND: I fjor haust skal FN ha fått eit ultimatum frå nordkypriotane: Anerkjenn oss, eller forlat øya.

«Mot all fornuft, ein avleiingsmanøver!»

FAMAGUSTA: Som ein biverknad av krigen i Ukraina blir det rusta opp på Kypros, retorisk og militært, på begge sider av ein urgamal strid.

Kyproskomplekset

LIMASSOL: Det finst ein by på sørsida av Kypros som er full av russarar og ukrainarar. Der forstår ein «kypros­problemet» i lys av Ukraina-krigen, og omvendt.

Tilbakeslaget mot tilbakeslaget mot det som nettopp byrja

Der bølga trefte og trekte seg tilbake

Eventyret i Vegas held fram, med buttpluggen Vladimir Put-in som rekvisitt og Hunter S. Thompson som leiestjerne.

Putin i Paradise

Skandinavisk familieterapi

BERGEN: Hilde Sandvik har lenge drive med det ho spøkefullt kallar «sniknordifisering». I år, med podkasten Norsken, svensken og dansken, trefte ho blink på tidsånda.

Haust

¿ Du er senil! Nei, du er senil!

Kva rolle kjem skuldingar om sviktande kognitive evner til å spele fram mot det amerikanske valet om ein månad?

Bladfykens draum om å fyke motstraums

Astrid Sverresdotter Dypvik byrjar som ny redaktør i eit tidsskrift som hevdar å vere annleis enn dei andre.

Mr. Backlash

Kjetil Rolness er ein kontroversiell Facebook-debattant med ein stor skare av følgarar. Kva ønsker han eigentleg å oppnå?

Andrebykomplekset

Kristin Helle-Valle fekk inga varm mottaking då ho starta litteraturhus i Bergen. Å kome heim til Bergen er å verte dregen tilbake til byens karismatiske – men òg sjølvsaboterande – trass.

¿ Høg indre splitt

I ein hage bak Slottet ser eg for fyrste gong samspelet mellom det norske pressekorpset og statsmakta.

Om lygn og anna røynd

Den neste boka til filosofen Lars Fr. H. Svendsen handlar om lygn. Men kva har eigentleg filosofien å kome med i samfunnsdebatten?

Året utan vitsar

Amerikansk satire og norsk rasismedebatt lir under nokre av dei same problema.

¿ Bjørneskulen i Brauron

I det antikke Athen blei småjenter sende på leirskule for å tevle, danse nakne og leike bjørnar. Ein veit ikkje heilt kvifor.

Bokmeldaren

– Kanskje er det ikkje så dumt å kjenne seg litt ansvarslaus som kritikar, seier «Årets kritikar», Eivind Myklebust.

¿ Såpe

Ein kan leike at den mest aktuelle boka akkurat no er eit obskurt prosadikt om såpe.

¿ Då likestillingskampen kom til Oslo for å gjere seg feit

Målet med SHE-konferansen i Oslo Spektrum er umiskjenneleg godt, men dei retoriske midla er uhyggelege.

Nåde

I ettertid ser ein at komikaren Louis C.K.s Horace and Pete er eit undervurdert lite meisterverk om veikskap, ansvar og arv i eit Amerika på randa av sjølvdestruksjon.

Om blomar og fiendebilete

Den einaste viktige skilnaden mellom jødar og arabarar er at den eine parten er okkupant og den andre er okkupert, meiner den palestinske forfattaren Raja Shehadeh.

Ritz-Carlton

Eg sneik meg inn i den berykta presidentsuiten i Moskva, åstaden for soga om honningfeller og gylne dusjar.

Ungdomen no til dags

– Dei er så mykje meir oppvakte enn vi var på deira alder, seier Marie Amdam.

¿ Aviser er karbohydrat. Bøker er protein.

Kva er vitsen med forfattarsamtalar? I ein freistnad på å vurdere verdien av litteraturarrangement endar eg opp med ein teologisk ­ernæringsteori om litteraturkonsum.

¿ Lågtryggleiksfengsels-blues

Å vere gjest for ein dag i Bjørgvin fengsel, med Noregs einaste fengselsfilosof som omvisar, stiller spørsmål om brotsverk og straff i eit blått lys.

¿ Så ekte at det vert falskt

Børge Ousland og Mike Horns ekspedisjon over Polhavet syner kva slags omkostningar og ideologiar som ligg til grunn for denne forma for ekstremturisme.

¿ Laber bris frå paradis

Steven Pinker påstår at den store kulturkampen står mellom ­optimistar og pessimistar.

Sann dikting om sjuk mor

Tiril Broch Aakre har skrive både ein krass kritikk av norsk psykisk helsevern og ei varm og vond forteljing om forholdet mellom ei bipolar mor og døtrene hennar.

¿ Død over «problematisk»!

I kulturdebattar vert ordet «problematisk» nytta på eit vis som fostrar intellektuell latskap og moralistisk, ullen nytale.

McYoga

I hjartet av Oslo ligg eit populært yogastudio med eit skandalisert namn. Historia om bikram­yoga handlar om karisma, marknadsføring og vilje til underkasting.

– Plata er ein biverknad

Både fengjande danserytmar og minimale beats toneset tekster om samlivsbrot og kjærleikssorg på det nye albumet til bergensrapparen Lars Vaular.

Om slekt og forsvinning

­– Ein dag kjem eg berre til å vere eit namn, nokre årstal og nokre filer i ei eller anna gamal virtuell sky, trur Erlend O. Nødtvedt.

Prosessen i Harlem

Inn i øyret, ut frå røysta

Thomas Lundbo byr på ein heilt ny psykologisk teori i debutromanen.