James Webb-teleskopet har ein spegel som er seks meter i diameter, av ultralett beryllium dekt med gullfilm. Gull reflekterer infraraudt lys best, og det er slikt lys teleskopet brukar til å registrere informasjon om objekt i verdsrommet.
Foto: NASA
Den mest avanserte teknologien
I ei tidlegare spalte diskuterte vi kva som er den enklaste teknologien menneska har laga, og vi kom fram til at det må vere ei handøks av stein som er hogd til med ein annan stein. No vil vi drøfte det motsette, nemleg kva som kan vere den mest avanserte teknologien menneska har laga.
Atwoods originale fallmaskin.
Kjelde: Wikimedia Commons
Atwood-maskin
Eg kjenner det klør i englevengjene. For å hjelpa studentar og andre med å forstå Newtons lover, har eg skrive ei ny og annleis bok i klassisk mekanikk. Ho gjev eg bort gratis. Pengar skal ikkje stå i vegen for kunnskap. Kvifor har eg gjort det? Av di eiga manglande forståing av Newtons notoriske vanskelege lover har vore eit djupt sår i fysikarsjela mi.
Illustrasjon generert av Dall-E
Samtale med ein robot
Denne samtalen med ChatGPT vart gjord 11. januar. Nokre av svara er korta ned, men er elles ikkje redigerte.
Rørsleregistrering via fotmontert akselerator med tre aksar.
Foto via Wikimedia Commons
Akselerometeret
I 2017 kunne vi lese i avisene at helseminister Bent Høie hadde fått målt fysisk aktivitet ei veke i oktober. Han brukte to sensorar festa til lår og rygg. Data frå desse vart så brukte til å avdekke kor mykje tid Høie hadde brukt på å gå, stå, ligge, sitte, sykle eller jogge.
Det er her verdsnyhende skjer. Laserane skyt på det nedkjølte hydrogenet og får det til å implodera og skapa ein kjernereaksjon som gjev meir energi enn det mottek.
Foto via Wikipedia
Fusjon
Eg har ei vedgåing. Ei glede som eg skjemst over. Eg les kommentarfelt. Der får eg stor innsikt i kva andre tenkjer.
Polert neolittisk handøks av jade sett frå ulike vinklar, utstilt på museum i Toulose i Frankrike.
Foto: Didier Descouens / Wikimedia Commons
Den enklaste teknologien
Bjørnar og Lars møtest stadig for å diskutere kva vi skal skrive om i spalta vår. Og det er mykje å ta av.
Sjansane for å få laga stabilt karbon (12C) av trippel alfa (4He) er om lag 0,04 prosent med Hoyle-prosessen. Utan den hadde det ikkje vore karbonbasert liv.
Trippel-alfa
Eg ligg under sofabordet på eit mjukt, svart teppe. Den låge sola skin gjennom glaset, og solstrålane varmar sjela mi. Eg, studenten, les ei bok om korleis stjerner blir fødde og døyr. Det endra livet mitt for alltid. No må du halda deg fast, så skal du få vera med på same reisa. Kva var det eg lærte?
Austin A30 med utstrekt semafor signaliserer at føraren har tenkt seg til venstre.
Foto via Wikimedia Commons
Blinklys
Har du lagt merke til at BMW-sjåførar aldri brukar blinklys? Dei reknar med at alle skjønar kvar dei skal, så difor er det ikkje naudsynt å bruke blinklys. Ja, det er faktisk slik at å montere blinklys på BMW-ar er den minst meiningsfulle jobben på jorda. Men fordi lova krev blinklys på alle bilar, må det gjerast.
Energibunten El 18 er klar til å frakta farande folk til Oslo.
Alle bilete: Per Thorvaldsen
Det går alltid eit tog
Eg frys. Avgangshallen på Bergen jarnvegstasjon er nærast eit omvendt drivhus. Eg ventar på nokre kjende og kjære som skal kome med Bergensbanen, men han er ein halvtime forsinka. Strålande, då får eg høve til å kikka litt på infrastrukturen.
Cesium, hjartet i atomklokka til National Bureau of Standards, er fanga inne i denne kapselen, før han går i omnen og fordampar. Atomklokka tel vibrasjonane til desse cesiumatoma – 9.192.631.770 per sekund.
Foto: National Institute of Standards
Synkronisert klokketid
Vi har nyleg gått over frå sommartid til vintertid. Mange millionar klokker måtte stillast ein time tilbake frå kl. 03 til 02.
James Webb-teleskopet har ein spegel som er seks meter i diameter, av ultralett beryllium dekt med gullfilm. Gull reflekterer infraraudt lys best, og det er slikt lys teleskopet brukar til å registrere informasjon om objekt i verdsrommet.
Foto: NASA
Den mest avanserte teknologien
I ei tidlegare spalte diskuterte vi kva som er den enklaste teknologien menneska har laga, og vi kom fram til at det må vere ei handøks av stein som er hogd til med ein annan stein. No vil vi drøfte det motsette, nemleg kva som kan vere den mest avanserte teknologien menneska har laga.
Atwoods originale fallmaskin.
Kjelde: Wikimedia Commons
Atwood-maskin
Eg kjenner det klør i englevengjene. For å hjelpa studentar og andre med å forstå Newtons lover, har eg skrive ei ny og annleis bok i klassisk mekanikk. Ho gjev eg bort gratis. Pengar skal ikkje stå i vegen for kunnskap. Kvifor har eg gjort det? Av di eiga manglande forståing av Newtons notoriske vanskelege lover har vore eit djupt sår i fysikarsjela mi.
Illustrasjon generert av Dall-E
Samtale med ein robot
Denne samtalen med ChatGPT vart gjord 11. januar. Nokre av svara er korta ned, men er elles ikkje redigerte.
Rørsleregistrering via fotmontert akselerator med tre aksar.
Foto via Wikimedia Commons
Akselerometeret
I 2017 kunne vi lese i avisene at helseminister Bent Høie hadde fått målt fysisk aktivitet ei veke i oktober. Han brukte to sensorar festa til lår og rygg. Data frå desse vart så brukte til å avdekke kor mykje tid Høie hadde brukt på å gå, stå, ligge, sitte, sykle eller jogge.
Det er her verdsnyhende skjer. Laserane skyt på det nedkjølte hydrogenet og får det til å implodera og skapa ein kjernereaksjon som gjev meir energi enn det mottek.
Foto via Wikipedia
Fusjon
Eg har ei vedgåing. Ei glede som eg skjemst over. Eg les kommentarfelt. Der får eg stor innsikt i kva andre tenkjer.
Polert neolittisk handøks av jade sett frå ulike vinklar, utstilt på museum i Toulose i Frankrike.
Foto: Didier Descouens / Wikimedia Commons
Den enklaste teknologien
Bjørnar og Lars møtest stadig for å diskutere kva vi skal skrive om i spalta vår. Og det er mykje å ta av.
Sjansane for å få laga stabilt karbon (12C) av trippel alfa (4He) er om lag 0,04 prosent med Hoyle-prosessen. Utan den hadde det ikkje vore karbonbasert liv.
Trippel-alfa
Eg ligg under sofabordet på eit mjukt, svart teppe. Den låge sola skin gjennom glaset, og solstrålane varmar sjela mi. Eg, studenten, les ei bok om korleis stjerner blir fødde og døyr. Det endra livet mitt for alltid. No må du halda deg fast, så skal du få vera med på same reisa. Kva var det eg lærte?
Austin A30 med utstrekt semafor signaliserer at føraren har tenkt seg til venstre.
Foto via Wikimedia Commons
Blinklys
Har du lagt merke til at BMW-sjåførar aldri brukar blinklys? Dei reknar med at alle skjønar kvar dei skal, så difor er det ikkje naudsynt å bruke blinklys. Ja, det er faktisk slik at å montere blinklys på BMW-ar er den minst meiningsfulle jobben på jorda. Men fordi lova krev blinklys på alle bilar, må det gjerast.
Energibunten El 18 er klar til å frakta farande folk til Oslo.
Alle bilete: Per Thorvaldsen
Det går alltid eit tog
Eg frys. Avgangshallen på Bergen jarnvegstasjon er nærast eit omvendt drivhus. Eg ventar på nokre kjende og kjære som skal kome med Bergensbanen, men han er ein halvtime forsinka. Strålande, då får eg høve til å kikka litt på infrastrukturen.
Cesium, hjartet i atomklokka til National Bureau of Standards, er fanga inne i denne kapselen, før han går i omnen og fordampar. Atomklokka tel vibrasjonane til desse cesiumatoma – 9.192.631.770 per sekund.
Foto: National Institute of Standards
Synkronisert klokketid
Vi har nyleg gått over frå sommartid til vintertid. Mange millionar klokker måtte stillast ein time tilbake frå kl. 03 til 02.
