Solur gjev ikkje tid i mørke, og vassura er ikkje stabile nok, så den mekaniske klokka var heilt revolusjonerande.
Illustrasjon frå «Horologium Sapientae» av H. Seuse / Wikimedia Commons
Klokka
Kanskje nokon i familien har ei bestefarsklokke, eller du har sett ein slik staseleg mekanisme på eit museum? Den mekaniske klokka er blant dei viktigaste oppfinningane menneska har laga, og ho påverkar oss langt inn i vår digitale tidsalder.
Endå ein liten gut som får gleda av å køyra trolleybuss.
Alle foto: Inge Døskeland
Trolleybuss
Eg, den vetle guten, kikar opp på dei straumførande leidningane. Dei rører seg nesten utan at ein merkar det. Trolleybussen er like om hjørnet. Idet bussen kjem, plasserer eg meg slik at eg kjem framføre den næraste av dei to bakre dørene. Eg smit meg inn, legg fire tiøringar på plata framføre konduktøren og er så heldig å få sitja på favorittplassen ved sida av han.
Ein mikroprosessor pynta med flagget til Taiwan. Det taiwanske selskapet TSMC er dominerande i produksjonen av mikrobrikker av topp kvalitet.
Illustrasjon: Shutterstock / NTB
Høgt spel om tynne brikker
Du har neppe høyrt om TSMC. Men utan produkta frå dette taiwanske selskapet stoggar mykje av verda opp.
Ingeborg Semb, som leier Biri Tapet, er altmoglegkvinne i bedrifta. Her blandar ho halmen for at tapetet skal få rett glød og fargenyansar. Alle foto: Per Thorvaldsen
Attende til naturen
Eg reiser no åleine gjennom tid og rom. Kona og eg snakka i trettifem år om å få Biri-tapet på veggene i stova. No er eg enkjemann og prøver å byggja eit nytt tilvære i Oslo. Eg høgg i bremsane. Til høgre reiser det seg ein skog med kvite parabolantenner. Dei største eg har sett i mi tid.
Du kan halde eit firkanta kort i plast nær ein svart liten boks ved sida av ei dør, og så opnar døra seg. Sesam, sesam!
Foto: Wikimedia Commons
Nøkkelkort
Arthur C. Clarke var ein vitskapsmann og science fiction-forfattar som er kjend for å ha sagt at når ein teknologi vert tilstrekkeleg avansert, er det umogleg å skilje han frå magi. Sjølv dei som er ekspertar, skjønar knapt korleis det går an, og vanlege folk kan føle at det nesten er overnaturlege krefter med i spelet.
Line 5 Ringen i Oslo er vel det næraste eg kjem ein Porsche. Togsettet MX 3000 er laga av Siemens i Austerrike, med design av Porsche.
«Dørene lukkes»
Kollektive minne. Eg sit heilt åleine bada i neonlys i det T-banevogna nærmar seg Grønland ei vinternatt i 1980. Inn stig åtte–ti kjekke ungdommar kledde i tidsmoten – hanekam, kjettingar og vernesko. Eg gjer meg så liten eg kan.
Butikksjefen for Vinmonopolet på Oslo S., Jetmund Ringstad, informerer kundar om at dei berre får tatt imot kontantar 16. mai, då kortterminalar over heile landet var nede.
Foto: Stian Lysberg Solum / NTB
Betalingsterminalar
Den 16. mai i år var det ei «lita krise» i landet i eit par timar. Sentrale datamaskiner hos Nets fungerte ikkje, og 130.000 betalingsterminalar slutta å verke. Folk fekk ikkje tak i den drikka dei trong til 17. mai-feiringa utan å betale med kontantar, men kven har vel kontantar no til dags?
Figur 1. Ionisering av luft (korona) på ein høgspentleidning. Legg merke til at det er mest utlading langs kantar der ladingstettleiken er størst.
Kjelde: Wikipedia Nitromethane
Elektrisk korona
Svigerfar var heldig. Etter at han hadde bygd hytte på Haugastøl, vart Bergensbanen elektrifisert, i 1964, slik at kolrøyken frå lokomotiva forsvann. Det var berre éin hake: Svigerfar fekk store kraftliner rett framføre hytta. Dei skulle gje energi til omformaren på Haugastøl stasjon.
Kvinner blandar dynamitt i Nobels Ardeer-fabrikk i 1897.
Foro: Wikimedia Commons
Eksplosjonsteknologi
Vi les om krigen i Ukraina og vert sjokkerte over dei materielle øydeleggingane og alle menneska som vert drepne. Hærane sprengjer bruer, bombar bustadblokker og skyt sund stridsvogner, og soldatane skyt både kvarandre og sivile. Det er forferdeleg og heilt normalt.
Nynorsk og autoteksta SMS-ar var ikkje dei beste kameratane.
160 teikn som endra verda
Eg sit åleine på ein flyplass i Nord-Noreg hausten 2006. Med den gule Siemens-mobiltelefonen min sender eg ei tekstmelding til kona om at eg kjem nok litt seinare heim, som vanleg. Å senda melding, i staden for å prata, sparar meg for kvite løgner og bortforklaringar.
Solur gjev ikkje tid i mørke, og vassura er ikkje stabile nok, så den mekaniske klokka var heilt revolusjonerande.
Illustrasjon frå «Horologium Sapientae» av H. Seuse / Wikimedia Commons
Klokka
Kanskje nokon i familien har ei bestefarsklokke, eller du har sett ein slik staseleg mekanisme på eit museum? Den mekaniske klokka er blant dei viktigaste oppfinningane menneska har laga, og ho påverkar oss langt inn i vår digitale tidsalder.
Endå ein liten gut som får gleda av å køyra trolleybuss.
Alle foto: Inge Døskeland
Trolleybuss
Eg, den vetle guten, kikar opp på dei straumførande leidningane. Dei rører seg nesten utan at ein merkar det. Trolleybussen er like om hjørnet. Idet bussen kjem, plasserer eg meg slik at eg kjem framføre den næraste av dei to bakre dørene. Eg smit meg inn, legg fire tiøringar på plata framføre konduktøren og er så heldig å få sitja på favorittplassen ved sida av han.
Ein mikroprosessor pynta med flagget til Taiwan. Det taiwanske selskapet TSMC er dominerande i produksjonen av mikrobrikker av topp kvalitet.
Illustrasjon: Shutterstock / NTB
Høgt spel om tynne brikker
Du har neppe høyrt om TSMC. Men utan produkta frå dette taiwanske selskapet stoggar mykje av verda opp.
Ingeborg Semb, som leier Biri Tapet, er altmoglegkvinne i bedrifta. Her blandar ho halmen for at tapetet skal få rett glød og fargenyansar. Alle foto: Per Thorvaldsen
Attende til naturen
Eg reiser no åleine gjennom tid og rom. Kona og eg snakka i trettifem år om å få Biri-tapet på veggene i stova. No er eg enkjemann og prøver å byggja eit nytt tilvære i Oslo. Eg høgg i bremsane. Til høgre reiser det seg ein skog med kvite parabolantenner. Dei største eg har sett i mi tid.
Du kan halde eit firkanta kort i plast nær ein svart liten boks ved sida av ei dør, og så opnar døra seg. Sesam, sesam!
Foto: Wikimedia Commons
Nøkkelkort
Arthur C. Clarke var ein vitskapsmann og science fiction-forfattar som er kjend for å ha sagt at når ein teknologi vert tilstrekkeleg avansert, er det umogleg å skilje han frå magi. Sjølv dei som er ekspertar, skjønar knapt korleis det går an, og vanlege folk kan føle at det nesten er overnaturlege krefter med i spelet.
Line 5 Ringen i Oslo er vel det næraste eg kjem ein Porsche. Togsettet MX 3000 er laga av Siemens i Austerrike, med design av Porsche.
«Dørene lukkes»
Kollektive minne. Eg sit heilt åleine bada i neonlys i det T-banevogna nærmar seg Grønland ei vinternatt i 1980. Inn stig åtte–ti kjekke ungdommar kledde i tidsmoten – hanekam, kjettingar og vernesko. Eg gjer meg så liten eg kan.
Butikksjefen for Vinmonopolet på Oslo S., Jetmund Ringstad, informerer kundar om at dei berre får tatt imot kontantar 16. mai, då kortterminalar over heile landet var nede.
Foto: Stian Lysberg Solum / NTB
Betalingsterminalar
Den 16. mai i år var det ei «lita krise» i landet i eit par timar. Sentrale datamaskiner hos Nets fungerte ikkje, og 130.000 betalingsterminalar slutta å verke. Folk fekk ikkje tak i den drikka dei trong til 17. mai-feiringa utan å betale med kontantar, men kven har vel kontantar no til dags?
Figur 1. Ionisering av luft (korona) på ein høgspentleidning. Legg merke til at det er mest utlading langs kantar der ladingstettleiken er størst.
Kjelde: Wikipedia Nitromethane
Elektrisk korona
Svigerfar var heldig. Etter at han hadde bygd hytte på Haugastøl, vart Bergensbanen elektrifisert, i 1964, slik at kolrøyken frå lokomotiva forsvann. Det var berre éin hake: Svigerfar fekk store kraftliner rett framføre hytta. Dei skulle gje energi til omformaren på Haugastøl stasjon.
Kvinner blandar dynamitt i Nobels Ardeer-fabrikk i 1897.
Foro: Wikimedia Commons
Eksplosjonsteknologi
Vi les om krigen i Ukraina og vert sjokkerte over dei materielle øydeleggingane og alle menneska som vert drepne. Hærane sprengjer bruer, bombar bustadblokker og skyt sund stridsvogner, og soldatane skyt både kvarandre og sivile. Det er forferdeleg og heilt normalt.
Nynorsk og autoteksta SMS-ar var ikkje dei beste kameratane.
160 teikn som endra verda
Eg sit åleine på ein flyplass i Nord-Noreg hausten 2006. Med den gule Siemens-mobiltelefonen min sender eg ei tekstmelding til kona om at eg kjem nok litt seinare heim, som vanleg. Å senda melding, i staden for å prata, sparar meg for kvite løgner og bortforklaringar.
