Cornerteateret / Festspillene i
Bergen

Mine Nilay Yalcin:

Blikk

Regi og produksjon: Mine Nilay Yalcin
Kostyme: Synne Reichelt Føreland
Lysdesign: Clement Irbil

Den nyaste ordboka eg har, frå 2018, inneheld ikkje oppslagsordet blikking. Men fenomenet er velkjent og har ei lang, lang historie. Eit heftig masseslagsmål mellom jenter på Hersleb vidaregåande skule i Oslo inspirerte den norsk-tyrkiske dramatikaren og regissøren Mine Nilay Yalcin til å lage teaterframsyninga Blikk. Ei fartsfylt og tidvis brutal oppleving både for publikum og jenta som blir utsett for blikkinga.

Paradokset er at alle ønskjer å bli sett, men ingen ønskjer å bli blikka. Her er det tale om å bruke blikket for å utøve makt over andre, ofte støyte dei bort eller korrigere dei på sterkt negativt vis. Det kan minne om «det vonde auget» vi kjenner frå folketrua. Her har det sin parallell i Medusa frå gresk mytologi, ho som etter eit overgrep blei til eit monster som gjorde menneske til stein om dei møtte blikket hennar.

Psykisk vald

Jenter som opplever denne psykiske valden, for det er visst især eit jentefenomen, kan oppleve det som trugande, og i somme høve kan det bli opptakten til større konfliktar. Stundom med bruk av fysisk vald. Men før det eventuelt kjem så langt, er dette ein effektiv form for mobbing som ikkje så lett blir avslørt av til dømes ein lærar eller andre autoritetspersonar. Ofte kan det såre minst like mykje som ord.

Den reine jenteframsyninga på ein så godt som scenografifri scene syner korleis norskpakistanske Canan (Hina Zaidi) med ope sinn og store forventningar om å vinne nye venner når ho byrjar på ungdomsskulen, blir møtt av «Hennes Majestet» og hoffet hennar som berre har eitt mål: å dominere og markere revir ved å halde dei usikre nede. Med ein lærar som ser lite og skjønar endå mindre (og kanskje ikkje er så interessert i å forstå), har dei lett spel overfor den nye eleven.

Fysisk vald

Ulikt mange andre som blir utsette for dei same metodane, maktar Canan å snu spelet ved eit effektivt karatespark. Dramaturgisk verkar dette litt lettvint, ikkje kjenner eg meg heller trygg på at moralen i stykket då blir den beste (sjølv om det kjennest godt å sjå hennar majestet bli detronisert). Det interessante i denne historia er at Canan opptrer så utypisk for ei jente, ho tyr til fysisk vald – eit grep som i vår kultur ofte er «reservert» for gutar, og då lettare blir godteke som «normalt».

Det er fart og rørsle frå byrjing til slutt i den timelange framføringa. Det blir dansa og rappa av fem unge utøvarar som syner stor speleglede og tydeleg veit kva som krevst av dei. Men kvifor dei innimellom tyr til lengre monologar og dialogar, er litt uklart for meg. Rett nok er ikkje engelsk noko framandspråk for dagens unge, men her blir det likevel i overkant.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.