Festspelkonsert

Johan Helmich Roman:

Assaggi à violino solo

Fabio Biondi, barokkfiolin
Griegs villa på Troldhaugen, fredag 2. juni

Sicilianaren Fabio Biondi var frå 2005 til 2016 tidlegmusikkdirigent for Stavanger Symfoniorkester. Han greidde å gjera dette til det beste norske symfoniorkesteret på barokkmusikk. Mest kjend er han for stiftinga av Europa Galante (som gav konsert under Festspillene 1. juni). Dette barokk­orkesteret har sidan 1990 gjeve ut nærare 60 album.

Biondis preferanse har alltid vore det italienske repertoaret, som han meistrar suverent, særleg musikken til Vivaldi, A. Scarlatti, Pergolesi og Corelli. Men han står òg bak ypparlege innspelingar av «utanlandske» komponistar som komponerte i italiensk stil, fyrst og fremst Händel.

Intimkonsert

Heilt sidan eg byrja å interessera meg for tidlegmusikk, har Biondi vore ein helt for meg. Dei høge tempoa, den lette og transparente strykarklangen, den improviserande tilnærminga – slikt særmerkjer innspelingane hans. Men eg har aldri opplevd han på konsert, heller aldri høyrt han spela heilt åleine.

Dette fekk eg høve til på Troldhaugen førre fredag. Intimkonserten verka som ei sjeldan perle under årets festspel, også når det galt repertoaret. For kor ofte får me høyra svensk barokkmusikk i Bergen?

Men – konserten blei ein skikkeleg nedtur. Ikkje av di eg hamna bak eit forheng mellom dei to stovene i villaen og berre skimta Biondis venstrehand på fiolinhalsen. (Slikt hender når ein kjem i siste liten på Troldhaugen-konsert, der seta ikkje er nummererte.) Nei, det største problemet var at han spelte surt, frå fyrste stund av, noko som ikkje betra seg utover i den timelange seansen.

Sveriges Händel

Johan Helmich Roman (1684–1758) går for å vera «den svenske musikkens far». Han var den fyrste framståande komponisten i landet, og som hoffkapellmeister fekk han i stand dei fyrste offentlege konsertane i Stockholm. «Den svenske Händel» blir han òg kalla, for medan Roman budde i London, spelte han nemleg i Händels orkester. Mange av komposisjonane har ein umiskjenneleg «händelsk» svip, sjølv om dei er harmonisk enklare, med meir galant melodikk.

Det galante pregar hans Assaggi à violino solo, ei samling soloverk for fiolin, som truleg blei til i 1730-åra. Omgrepet assaggio har eg ikkje sett nytta i musikksamanheng før, men ifylgje italienskordboka tyder det «smakebit», «prøve» eller «døme». (Hadde Festspillene spandert eit skikkeleg konsertprogramhefte på oss, ville gåta truleg vore løyst.) Uansett: Eg vil karakterisera stykka som ein slags fantasiar, samansette av stutte, kontrasterande avsnitt med alt frå preludium til dansesatsar.

Slurvete

Komposisjonane er interessante. Dei er påhittsame, somme gonger eksentriske og dessutan godt tilpassa fiolinens teknikk. Men sjølv for trente øyro var det vanskeleg å få skikkeleg grep om musikken. Biondi spelte nemleg med så slurven artikulasjon, ustabil puls og planlaus frasering at det var vanskeleg å fylgja han.

I fortissimo-partia fanst der stundom reminisensar av den sterke og klåre bogeføringa eg kjenner frå orkesterinnspelingane hans. Men altfor ofte mangla tonen kropp. I pianissimo klang det så ullent og vagt at eg stussa på om instrumentet hans var i orden.

Men Biondi stussa ikkje. Han peiste på: bomma på topptonar, skvisa akkordane som sitronar og slumsa seg gjennom den eine kvikke tiraden etter den andre. Det var vondt å sjå ei stjerne falla på denne måten.

Enkelte lyspunkt fanst likevel. Somme av dei rolege satsane hadde schwung, til dømes «grave»-delen i Assaggio i c-moll, som Biondi framførte med ouvertureaktig spenst. Akkordane i opninga av Assaggio i A-dur var òg fine, utførte med karakteristisk nonchalant gestus. Men når intonasjonen ikkje stemmer, blir bismaken for sterk. Ingen ting kling surare enn ein sur fiolin.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.