Teater

Det Norske Teatret:

11 år

av Toril Goksøyr og Camilla Martens
Regi og scenetekst: toril
Goksøyr og camilla Martens
Scenografi og kostymedesign: Olav Myrtvedt

Det er vel verdt å merke seg at dei friskaste bidraga til ny norsk dramatikk kjem frå teaterfolk som byrjar frå scratch og lagar eigne stykke ut frå eit emne eller ein tematikk dei meiner er viktig å seie noko om. Toril Goksøyr og Camilla Martens har gjennom dei siste sesongane markert seg med frapperande, røyndomsnære teaterstykke som både spissar lett kjennelege samtidsproblem og utfordrar publikumskonvensjonane, særskilt med omsyn til avstand og nærleik til teaterhendingane. No spelar Det Norske Teatret det nyaste stykket deira, 11 år, som både lågmælt, varsamt og samstundes knallsterkt formidlar ein kvardagstragedie som kunne vedgått nokon kvar av oss.

Uro

Som med den førre oppsetjinga til Goksøyr og Martens, Fri! i Festningsparken for to år sidan, vert åskodarane plasserte på stillas rundt sceneområdet og utstyrte med hovudtelefon for å fylgje det som hender både på og utanfor det synlege spelearealet. I endå større grad enn sist gjev dette oss ei floge-på-veggen-kjensle som er så intenst spanande – og tidvis ukomfortabel – at ein frys på ryggen. Vi ser frå fugleperspektiv ein skulegard med born som leikar, og vaksne, nokre lærarar og nokre foreldre som kjem og går. Midt i dette tilsynelatande rolege og harmoniske miljøet skjøner vi ganske snart at her er noko ugreitt på gang, nokre lett oppspilte ordvekslingar mellom dei vaksne, ein mest umerkeleg uro blant ungane – noko har hendt, og noko skal hende. Ein ung kvinneleg lærar vert kalla inn på teppet av rektor til eit møte som ikkje kan utsetjast, det er eit foreldrepar dei skal snakke med. Og foreldreparet har hatt ei dotter på 11 år på denne skulen; ho har nyleg teke livet av seg.

Vanskelege samtalar

I dei oppheta, vanskelege samtalene som utviklar seg, har vi møtet på lærarrommet på øyret. Der pustar røystene oss rett i nakken gjennom hovudtelefonen, samstundes som vi ser små og store ting hende nede på skuleplassen. Gjennom elegante vekselverknader av visuelle og auditive inntrykk får vi ein sår, vond og forferdeleg barnelagnad bretta ut, og sjokkerande «autentiske» utspel frå skodespelarane: Kjersti Dalseide som den fortvila læraren med skuldkjensle, Julie Moe Sandø og Jon Bleiklie Devik som dei hardt prega foreldra, Agnes Kittelsen som den ansvarsfornektande rektoren og i utkanten Oddgeir Thune som god, men uforståande kjærast, og Benjamin Haug Hagen, ypparleg og imponerande som veslebroren til den avlidne jenta.

Dei siste avgjerande scenene går føre seg i skulegarden att, og etter ein slags forsonande dialog mellom mora og læraren blir det heile avslutta med ei lita jente som gjer ei kort, suveren turnoppvising i skranke. Det er vakkert, men òg på eit vis skemmande, av di ein med éin gong må tenkje på kva som kan bu av kraft og evne i ein barnekropp – og kor avhengig han er av forsvarleg rettleiing og støtte. Ein går neppe urørt frå ei teaterhending som denne.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.