Roman

Karl Ove Knausgård:

Ulvene fra evighetens skog

Forlaget Oktober

Då Tycho Brahe i si tid såg eit nytt lys på nattehimmelen, skreiv han ei avhandling med ein enormt lang tittel som ettertida har korta ned til «De nova stella», om den nye stjerna. Det han såg, var ikkje ei ny stjerne, men ei gamal som eksploderte, men misforståinga bar frukt, og slike eksplosjonar vart etter kvart kalla nova og med tida supernova. Mange av dei tunge grunnstoffa i verda vert berre til i slike hendingar.

I den nye boka til Knausgård kjem det mot slutten noko som liknar ei ny stjerne, eit lys på himmelen, men i byrjinga av den mursteinstjukke romanen er det eit lys under vatn me får sjå, gjennom augo til ein person som aldri syner seg att i teksten. Lyset kjem frå ein bil, og i bilen sit Syvert Løyning senior. Slik enda livet for han, i 1977. Sonen hans, Syvert junior, vert så ei stund hovudperson, som ung og nydimittert marinekokk våren 1986, under radioaktivt strålande tsjernobylskyer ein stad på Sørlandet, der folk seier «ja vel» i staden for «god dag».

Framifrå skildringar

Syvert er skildra framifrå som ein ikkje absolutt sympatisk (han har mellom anna Paolo Rossi som helt, noko me som framleis sleikjer såra etter kvartfinalen i Barcelona i 1982, ser på som vederstyggeleg), men truverdig ung mann som ikkje veit kvar vegen vidare i livet går. Tidskoloritten er perfekt, og tenkjemåten til Syvert er attkjennande, han veit ikkje kva som kan henda, men trur det meste er mogleg.

Syvert junior har ikkje interessert seg mykje for senior, men no dukkar faren opp i draumane hans, og difor byrjar Syvert å leita i slikt som står att etter faren. Der finn han nokre brev på russisk. Han får dei omsette og oppdagar at faren hadde ein kjærast, og har ei dotter, i Russland.

Medan Syvert har mykje av Knausgård i seg, minus ein del kunnskap, er det etter kvart systera i Russland, Alevtina, og krinsen kring henne, som tek over, og her eksellerer forfattaren i det eine glitrande, for ikkje å seie strålande, portrettet etter det andre. Der Syvert er relativt jordnær og ikkje særleg kunnskapsrik, men tidvis undrande, er Alevtina ein framifrå biolog, og både ho og dei andre russarane som skifter på å vera eg-personar, har ein kulturell ballast som kan setja dei fleste nordmenn i stråleskuggen.

Imponerande djupdykk

Sjølv om boka er av det store formatet, syner forfattaren i desse bolkane evne til å gje kvar einskild rik og nyansert bakgrunn med nokre få grep. Her er imponerande djupdykk i vitskap og litteratur, og mange inspirerande idear og hypotesar vert lanserte, slik at ein lyt leggja boka ned og samla tankane. Her kjem teksten mellom anna inn på Fjodorov og tanken om at døden må overvinnast, og at mennesket si tid just har byrja.

Syvert har på si side skaffa seg eit godt levebrød av andres død, han driv fleire gravferdsbyrå, men når eit mystisk lys syner seg på himmelen mot slutten av romanen, tyder mykje på at just den businessen no går heller mørke tider i møte.

Heilt utan hjelp frå Tore Strømøy vert det eit møte, ja, endåtil to, mellom bror og syster i Moskva, og Knausgård sjonglerer her briljant med dei ulike personlegdomane.

Dette er i det heile, og særleg i den russiske delen, ein sterk roman, der forfattaren har utvida repertoaret sitt og scora nydelege mål på bortebane, om enn under flaumlyset frå ein himmelsk strålekastar som er meir blendande enn opplysande.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.