Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Fotballen går gjennom skandale etter skandale. Store internasjonale mediehus med Der Spiegel i spissen har byrja med kritisk journalistikk av fotballen. Det siste er sjeldan vare i Noreg. Fotballmagasinet Josimar har dei siste åra vore eit unntak. Håvard Melnæs er redaksjonssjef og ansvarleg utgjevar.

– Kva er desse «football leaks»-dokumenta, og kvar kjem dei frå?

– Mest truleg kjem dei frå ei hackargruppe, og nettstaden Football Leaks vart skipa i 2015. Dokumenta har alt fått store konsekvensar, skattesakene mot Messi og Ronaldo er vel dei mest kjende døma. Men den nye lekkasjen vi snakkar om no, er mykje større enn fyrste runde. Der Spiegel seier at dei sit på 70 millionar dokument. Når det er sagt, er hovudbiletet «ikkje så mykje nytt». Dei store sakene det er snakk om, har vore kjende for dei som har vore kritiske til den rådande internasjonale fotballpolitikken, men denne gongen er detaljgrada ekstrem. Det eg liker best med desse lekkasjane, er at no har fotballpolitikk endeleg vorte noko store medium i hovudstraumen skriv om.

– Men den største «nyhenda», ein eigen superliga for dei store europeiske klubbane, er ikkje ny?

– Nei, planane har vore kjende, men ikkje at klubbane sjølve har vore aktive med i planlegginga og medvite prøver å bryta ut av eigne medlemsorganisasjonar. Kynismen er ekstrem. Difor har det vore ei fryd å fylgja med på alt som Der Spiegel har kome med. No får vi endeleg sett heilt ned til detaljnivå kor roten, grådig og kyniske fotballbransjen er.

– Men alt skulle verta betre berre vi vart kvitt den førre Fifa-presidenten, sveitsaren Sepp Blatter?

– Den gamle sveitseren Blatter er den som har lært opp den nye sveitsaren Gianni Infantino, som er teken med buksa nede. Han har verkeleg gjort seg allmektig i Fifa-systemet. Fifa har hatt to komitear som har hatt som oppgåve å kontrollera resten av systemet, etikkkomiteen og styringskomiteen. Dei har ikkje vore perfekte, men dei har fungert betre enn det meste anna i Fifa. Infantino har fjerna leiarane av desse komiteane av di dei ikkje ville akseptera utøvande russiske politikarar i styret i Fifa, og av di dei etterforska banda mellom Infantino og russiske oligarkar. I etikkomiteen har han no handplukka ei dame frå Colombia som ikkje kan engelsk. Ho har stogga all etterforsking mot Fifa-presidenten, mellom anna dette at han skal ha nytta privatfly ått av russiske milliardærar.

– Men det meste ser ut til å koka ned til pengar. Kvifor prøver leiarane å skjula den enorme profitten og dei store summane? Kan ikkje dei vedgå at dei driv med big business på line med amerikanske lagidrettar?

– Av di dei vil fordela pengane i lukka rom. Det har vore tradisjonen i alle år. Du må hugsa at majoriteten av medlemslanda i Fifa ikkje har noko som helst ynske om at fotballen skal vera transparent eller ansvarleg på line med store børsnoterte verksemder. Representantane ynskjer å tena så mykje som råd er, personleg. I september var det val av nytt medlem frå Afrika til Fifa-styret. Rapportane om at leiaren for CAF, det afrikanske fotballforbundet, orkestrerte utdeling av pengar for få inn sin kandidat, har vore mange. Dei brune konvoluttane frå Blatters tid er der framleis.

– Men då er det vel naturleg at dei som generer pengane og er nokolunde opne om pengebruken, slike som Liverpool og Manchester United, planlegg eigne ligaer?

– Men ein superliga bryt med essensen i fotballen, han er ikkje ein del av fotballens vesen. Fotballen handlar om grannebyen, klubbane i ditt eige område. Sjå ei TV 2-sending når Liverpool møter Manchester United. Då snakkar dei time opp og time ned om over hundre år gamal rivalisering, vi ser svart-kvitt film, forteljinga er lokalderby. Så spring 22 utlendingar ut for å spela ball. Salsargumenta og kva fotballen er i røyndomen, er to heilt ulike ting. Men fotballen må ha ei historie å selja, skal pengane halda fram med koma inn.

– At klubbane vert lei av Fifa og Uefa, er likevel til å forstå?

– Ja, og Fifa-dyret har fått halda fram med å veksa av di sportsredaksjonane ikkje har gjort arbeidet sitt. Sport er sal. Fjernsynsredaksjonane som sit på senderettane, har det med ikkje å vera kritiske. TV 2 og NRK hadde senderettane til fotball-VM frå Russland, men under Fifa-kongressen to dagar før avspark, hadde dei null representantar. Samstundes veit vi no at Russland nytta nordkoreansk slavarbeidskraft under bygginga av stadionanlegga. Slik arbeidskraft er den største valutainntekta til Nord-Korea. I Qatar har alt fleire hundre arbeidarar døydd før det komande VM-et. NRK og TV 2 vil likevel senda.