Roman

Kerstin Ekman:

Løpe ulv

Omsett frå svensk av Bodil Engen
Aschehoug

Alle som har lese Hendelser ved vann, som Ekman vann både Augustprisen og Nordisk råds litteraturpris for i 1993, veit at denne forfattaren (på snart nitti år) kan skrive så krim-aktig spennande at ein mest ikkje greier leggje boka frå seg. Til forskjell frå mykje av kriminallitteraturen loddar Ekmans romanar samstundes djupt og eksistensielt, og den fulle tydinga av boka veks gradvis fram etter at ein er ferdig med å lese.

Løpe ulv er også annleis ved at offeret ikkje er eit menneske. Ein ulv blir drepen på vondskapsfullt vis og utanfor lisensjakta. Skogforvaltar og mangeårig jeger Uffe tar drapet personleg. Ikkje lenge før ulven vart tatt av dage, såg han nemleg det edle dyret, ein svær hannulv, på kloss hald. Etterpå er ingenting lenger det same for syttiåringen. Intrigen i boka er bygd opp rundt opprullinga av to brotsverk: drapet på ulven og ein påsett brann.

Dødens skog

«Ja du Høgbein. Slik tenkte jeg. Som om det var en forbindelse. Men det hadde vi jo ikke. Det var ensidig. Slik det er med Gud.»

Uffe greier nesten ikkje tenkje på anna enn ulven etter det skilsetjande møtet. Legg merke til at «Gud» er nemnd. Opplevinga blir nesten religiøs, men ikkje på kristent vis. Uffe heiter Ulf, altså Ulv. Namnelikskapen gjer sjølvsagt at han kjenner ekstra sterkt på bandet mellom seg og den svære hannulven han støyter på tidleg ein vintermorgon i skogen. Namnelikskapen peiker mot eldgamle skikkar – å gi born namn frå natur og dyr for å styrke bandet mellom mennesket og heilskapen det blir fødd inn i.

Også tittelen Løpe ulv viser til dette mytiske bandet mellom villdyr og menneske. I tidlegare tider fanst det ein kultus der menn, kanskje også kvinner, «sprang med ulvar», ikkje for å drepe dei, men i beundring for villdyret og med von om å låne noko av krafta og styrken. Denne heidenske skikken er kanskje opphavet til varulvmyten.

Det er eit band, meiner Ekman, ein heilskap. Og det kanskje mest tragiske ved vår tid er at vi totalt har gløymt det. Difor herjar vi med villdyr og husdyr, med natur og klima, vi øydelegg for dei og for oss sjølve, heilt konkret: Vi legg alt rundt oss øyde. Soga om Uffe viser at det er når vi får dette heilt innpå oss, vi kjenner kor gale det er, det vi driv med: klimaforringinga og utryddinga av artsmangfaldet.

Kjærleikens kraft

Møtet med ulven og alt det fører til, rammar Uffe brått som eit slag. Han kjem i ei djup identitetskrise og i opposisjon til det jaktlaget han sjølv er leiar for. Med eitt er ikkje alle dyra han har skote gjennom eit langt jegerliv, ein anonym masse, men individ. Han trekkjer seg frå leiarvervet. Ein rival – ein yngre mann – overtar den ettertrakta posisjonen. Det er ikkje ulikt korleis ein alfahann i ulveflokken må gi tapt for eit yngre dyr.

Uffe slit med hjarteproblem, ein tilstand som forverrar seg det året romanen skildrar. Heldigvis har han ei god kvinne ved sida si. Inga er skildra med stor varme, og livslangt samliv er fint tematisert i boka. I byrjinga av romanen synest eg kanskje likevel at det maskuline, vi ser alt gjennom Uffe, er lagt bitte litt utanpå. Men snart vaks soga fram så sterkt at eg gløymde det.

Bodil Engens bokmål flyt for det meste godt. Nokre stader har det likevel gått for fort i svingane. Døme: På norsk seier me ikkje «pimpel-fiske», men «isfiske» eller «å pilke». Og det heiter «å utrydde», ikkje «å utdø».

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er lektor, forfattar og fast bokmeldar for Dag og Tid.