Gjennom fleire hundreår har kunst handla om venleik. «Venleik er sanning, og sanninga er ven», sa den britiske poeten John Keats i 1820. Hadde han levd i dag, ville han truleg ikkje tenkt på den måten. Kan hende ville han vore samd med tenkaren Theodor Adorno i at det rett og slett er barbarisk å skrive dikt etter Auschwitz. Vår tids kunst skuggar unna venleiken i kunsten. Det er noko som høyrer fortida til.

Dei som dristar seg til å skape noko fagert i dag, utan i det minste å maskere verket med satire, vert fort putta i bås med hobbymålarar og kitschkunstnarar. Venleiken er ein av dei ideane som gjennom dei siste vel hundre åra sakte, men sikkert har mista status i kunsten.

Kvifor er det slik? Mange viser til gruelege verdskrigar og utviklinga av altutslettande våpen. Fleire landskap, plantar og dyreartar er i dag berre å sjå i måleria, utanfor lerretsflata er dei utrydda. Har venleiken slokna saman med framtidshåpet? Tidlegare var venleik noko som førte mennesket nærare det guddommelege. Men no er også Gud vekke.

Venleiken vert snarare behandla ironisk og med djup skepsis i kunsten. Vi har endåtil skapt kunstige intelligensar som er i ferd med å konkurrere med menneska også når det gjeld å skape kunst. For nokre dagar sidan vart eit måleri laga av ein algoritme selt for overraskande høg pris på det verdskjende auksjonshuset Christie’s i London.

Her rissar eg opp ein særs misantropisk visjon av framtida.

Ein bør heller snu det på hovudet: Vi treng venleiken meir enn nokon gong, vi treng noko å leve på. Vi skal ikkje gå attende til eldre, tradisjonelle framstillingar av venleik, eller noko som berre er til behag for tilskodarane, men kunsten kan vel finne fram til, nok ein gong, eit nytt menneskeskapt utrykk for venleik som er aktuelt for vår tid.

Eva Furseth