Vert det artigare å ete fisk om han kjem forma som sjøstjerner og anker? Det er iallfall tanken som ligg bak nyvinninga til Findus: Fish & Fun Fiskefigurer er ikkje berre forma som leikefigurar frå havet, men kjem òg i ein pakning med bilete av Kaptein Sabeltann-lakeien Pinky på framsida. «Med sin eventyrlystne, energiske og livlige personlighet ønsker Pinky å motivere yngre familiemedlemmer til å være modige og eventyrlystne ved å våge å spise Kaptein Findus sine nye og havinspirerte fiskefigurer», skriv Findus i ei pressemelding.

Jau. Skal tru om vi vågar å lese innhaldslista? Ho er ikkje så lang: Paneringa er laga av kveitemjøl, rapsolje, vatn, potetstivelse, krydder, salt og gjær. Greitt nok, det, men kva med fisken? Det er 51 prosent av han, ikkje noka imponerande mengde, men rarare – og nettopp litt skumlare – er det at han ikkje er gjeven opp som noko anna enn «fisk».

«Etter å ha tråla utvalet til Rema, Coop Extra og Spar finn eg ikkje ein einaste fiskepinne som er produsert i Noreg.»

Fisk kan vere så mangt – og kva for ein fisk som hamnar i fiskefigurane, er visst ikkje så nøye. På pakningen er det spesifisert at det kan vere nytta Alaska-pollock frå austlege Stillehavet eller frå vestlege Stillehavet, eller det kan vere nytta stillehavslysing.

Uansett er det snakk om fisk fiska langt unna våre eigne farvatn. Fiskefigurane er då også produserte i Tyskland – på ein av fabrikkane til eigaren av Findus, det europeiske frosenmatfirmaet Nomad Foods.

Pinnar på langtur

Ikkje mykje norsk ved dette fiskemåltidet, med andre ord. Og verken fiskefigurane eller Findus er aleine om denne måten å produsere panerte fiskepinnar på. Etter å ha tråla utvalet til Rema, Coop Extra og Spar finn eg ikkje ein einaste fiskepinne som er produsert i Noreg.

Ja, eg finn berre eit fåtal som tek seg bryet med å halde seg til éin type fisk i produksjonen sin. Trikset med å skrive «fisk» på innhaldslista og så spesifisere under at ulike kodar svarar til ulike fiskeslag som kan lesast av på Lot-koden ein annan stad på pakningen, synest gjennomgåande: Det er nytta på to variantar av Rema 1000s Fiskepinner produserte i Estland (ein variant vekslar mellom hoki, sei, Alaska-pollock, lysing og torsk) og Coop X-tra Fiskepinnar produserte i Polen (vekslar mellom Alaska-pollock og torsk).

På eller over grensa

To variantar som derimot er opne om at dei brukar bulkfisken Alaska-pollock i fiskepinneproduksjonen, er dei som vert selde hjå Spar under merkenamna Fiskemannen og First Price. Begge to er EMV-varer, altså merkevarer styrte av kjedeeigaren Norgesgruppen. Begge er også produserte på same fabrikk: Pickenpack Seafoods Group ligg fire mil frå den tyske sida av Vadehavet – rett nord for nasjonalparken Emsauen.

Vadehavet er eit morosamt hav der ein kan spasere barfot ut på øyane på lågvatn, men du må ikkje late deg lure: Floa kjem fort og gjer deg våt på føtene. Det var likevel ikkje poenget her: Poenget var dei to fiskepinnane som kjem frå same fabrikk. Har dei ikkje temmeleg like innnhaldslister òg dei to? 65 prosent Alaska-pollock, kveitemjøl, vatn, rapsolje, stivelse, salt, gjær og kryddera paprika og gurkemeie, står det på pakningen merkt Fiskemannen, og er ikkje det nøyaktig det same som det står på pakningen frå First Price? Er ikkje dette nøyaktig same fiskepinnar, berre pakka i to ulike pakningar – og gjevne ein temmeleg ulik kilopris?

Ja, og det siste er ikkje eingong å ta i. Fiskemannen Fiskepinner kostar 102 kroner per kilo. First Price kostar berre ein tredjedel: 37 kroner per kilo. Tredobbel pris for nøyaktig det same produktet. Pakningen er til og med lik i utforming – den absolutt einaste skilnaden her er kva trykk og kva marknadsføring fiskepinnane har fått.

Det er jammen ikkje berre Vadehavet som kan lure deg.

Kan det endåtil vere det er lov å bruke sterkare ord? Ifylgje Økokrim omfattar bedrageri å «lure til seg verdier man ikke har krav på». Om verdien av fiskepinnane svarar til prisen på varianten frå First Price, kan det vere at Fiskemannen-prisen nærmar seg bedrageri? Vi kan berre spørje – bevisbyrda ligg ein eller annan stad hjå produsenten.

Siri Helle