Forteljingar om frykt – russisk kvardagsliv i skuggen av krigen
Poesi bak murane
Russiske lyrikarar skriv og les dikt, også i krigstid.
Teikning: May Linn Clement
Poesislam – ei tevling der deltakarane framfører ei blanding av dikt og standup, før tilfeldig utvalde publikummarar gir poeng – har vore populært i Russland.
Det som blir vektlagt, er kor underhaldande framføringa er, særleg sidan tevlinga gjerne finn stad på barar eller torg. At slampoetane snakkar høgt og tydeleg og fengande, er avgjerande.
Det som ikkje blir tatt godt imot, er sensur. Slampoesi har alltid handla om aktualitet, fridom og det å uttrykke seg skarpt – korleis skal ein elles fenge eit publikum som for det meste ikkje les dikt? Sånn sett er det ikkje overraskande at russisk slampoesi har fått lide dei siste par åra.
Vil ein skrive og særleg framføre dikt som handlar om aktuelle tema no, må ein vere svært varsam – slik ein alltid må vere når ein ytrar seg offentleg. Konsekvensane av å blåse i tryggleikstiltaka er mildt sagt klare: Sidan 2022 har ei rekke lyrikarar blitt lagde til på Russlands stadig lengre liste over politiske fangar.
Ta Aleksandr Byvsjev, til dømes, ein lærar i byen Orel. I fjor fekk han sju år i straffekoloni for å ha «vanæra hæren» og for å ha oppmoda til terrorisme. Sidan 2014 har Byvsjev skrive antikrigsdikt, og i 2015 blei han straffa for det: Han blei dømd til samfunnsteneste. Han heldt fram med å skrive dikt som støtta Ukraina, og fekk fleire bøter, før han i 2024 blei fengsla, delvis fordi eit av dikta hans var retta mot russiske offiserar; han håpa å finne ein «russisk Stauffenberg» – med referanse til ein av oppviglarane som forsøkte å drepe Hitler – blant dei. Styresmaktene tolka dette som ei oppmoding til å drepe Putin.
Ei endå meir opprivande sak dreiar seg om lyrikaren Artjom Kamardin. Han blei ikkje berre dømd til sju år i straffekoloni. Han blei òg utsett for tortur med ein vektmanual under avhøyr. Kamardin og ein venn, Jegor Sjtovba, som fekk fem og eit halvt år i straffekoloni, deltok i dei såkalla Majakovskij-opplesingane hausten 2022.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
