Øydemarksprofeten

I den fyrste preika si som prost i Pajala i 1849 tala Læstadius over nokre vers i Matteus, der himmelriket blir samanlikna med ei not, og fiskarane sjølvsagt held på den gode fisken, men kastar ufisken.

Det var likt Læstadius å nytte kvardagsnære bilete – folket ved Torneelva og Kengisfossen var vane med å fiske. Men ufisken ana uråd, og vart ikkje blidare då nyprosten snart skildra kyrkjelyden som «ein tredel krovertar, ein tredel drukkenboltar og ein tredel fattige som ikkje kan leva utan hjelp frå andre».

Krovertane var dei velståande i eit samfunn nær knytt til jarnverket Kengis bruk, tilsynelatande gode borgarar som Læstadius kalla «heiderlege kjeltringar og dydige skjøkjer».

Vandrar-Lasse

Då kona mi spurde meg kvifor eg som drukkenbolt er så oppteken av Læstadius, vart eg svar skuldig. Men om ein er interessert i dei nordlege delane av Norden, er han ein sentral figur, uløyseleg knytt til «Lappmarken». Med ein dugande bil kan ein sirkle inn det meste av livet hans i Nord-Sverige, og i ulike etappar har eg gjort det: I sumar var eg i Pajala, men eg fekk òg stogga ved eit minnesmerke i vesle Jäkkvik, der Læstadius vart fødd i januar år 1800.

Mora var sørsamisk. Faren var av presteætt, men arbeidde mellom anna i sylvgruvene i Nasafjellet nær norskegrensa. Diverre var han alkoholisert og i fylla somtid valdeleg. Lars Levis livslange uvilje mot «djevelpisset», «brennevinsdraken», byrja med faren.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare