I 2014 kom eit nynazistisk regime til makta i Kyiv gjennom eit væpna kupp. Dette naziregimet har terrorisert folket i Donbas, ja, drive med folkemord. Nokre gonger har nazistane i Kyiv rett nok vore inne på å gjera kompromiss med Russland, men då har «det kollektive Vesten» tvinga dei til å halda fram på med den antirussiske politikken.

No trugar vestlege politikarar med å øydeleggja og stykka opp Russland. Til og med syslar dei med planar om å nytta atomvåpen. Alle som gjer det, skal vita at Russland har endå meir effektive våpen å svara med. Som Russlands ansvarlege president har han difor ikkje nokon annan utveg enn å kunngjera ei delvis mobilisering av den russiske krigsmakta.

Dryg kost

Dette var bodskapen til Vladimir Putin då han vendte seg til den russiske nasjonen for to dagar sidan. Det var dryg kost. Lettast hadde det vore å avfeia det heile som propaganda. Så enkelt er det ikkje. Me veit nemleg ikkje om Putin trur på det han sjølv sa, eller om han er klar over at det meste av det han sa, var fri fantasi, lygn og svart propaganda.

Per i dag er det vanskeleg å seia det eine eller det andre: Dersom Putin trur på det han sa, gav han prov på at han lever i ein såkalla alternativ røyndom. I denne røyndomen sit ein nazist i presidentstolen i Kyiv, heia fram av ei samansverjing av vondarta, vestlege leiarar som legg planar for å knusa Russland. Om Putin ikkje trur på det han sa, om han veit at den jødiske Volodymyr Zelenskyj ikkje er nokon nazist og at ingen i Vesten syslar med tanken på å gjera Russland om til ein radioaktiv ørken, då lyg han med fullt medvit.

Kva er verst: å ha mista kontakten med det verkelege livet eller å lyga mens ein veit at ein lyg? Det er vanskeleg å seia det eine eller det andre. Det einaste som er sikkert, er at Russland, Ukraina, Europa og heile verda har hamna i ein farleg situasjon: I Kreml sit det ein mann som anten har mista kontakten med det verkelege livet, alternativt er viljug til å servera dei aller grøvste lygnene for å halda seg ved makta. Og denne mannen kan når tid som helst gje melding om at det er på tide å opna atomkofferten.

Inn i eit hjørne

No kan me tru og håpa at det aldri vil skje. Problemet for Putin er at han er blitt trengd inn i eit hjørne og ikkje veit korleis han kjem seg ut. Den hæren han sette inn i Ukraina i februar, er i ferd med å bli riven i sund. Han må gjera noko, og det minst vonde han kunne koma på, var ei såkalla delvis mobilisering. Nokre fleire hundre menn skal bli sende til Ukraina. Alle som har litt kjennskap til det militære, veit at det tek minst tre månader, ofte eit halvt år å skapa ei slagkraftig, væpna eining. I mellomtida vil den ukrainske militærmaskinen halda fram med å pressa den russiske hæren attende på slagmarka.

Dette veit Putin, men han snakka sjølvsagt ikkje om det i talen sin onsdag. Han snakka heller ikkje om det som kanskje uroar han mest: Fram til no har krigen i Ukraina vore noko som for dei fleste russarar har gått føre seg på fjernsynsskjermen eller på ei slagmark langt unna. Gutar frå Burjatia og Basjkortostan er blitt drepne, noko dei fleste moskovittar gjev blaffen i. Plutseleg gjev Putin ordre om at fleire hundre tusen vernepliktige skal bli kalla inn. For fyrste gong kjem middelklassa i Moskva, St. Petersburg og andre store byar bokstaveleg talt i skotlina.

Demonstrasjonar

Korleis det vil utvikla seg, såg me alt same dagen som Putin heldt talen sin: I fleire byar demonstrerte mange tusen, og 600­–700 menneske blei arresterte. Alle flybillettar til stader der russarar ikkje treng visum, vart selde ut. Samstundes kom det ei ny lov som slo fast at vernepliktige ikkje kunne forlata landet utan løyve. Dei som dreg seg unna, kan få ti år i fengsel.

Skal Putin hindra at situasjonen kjem ut av kontroll på heimebanen samstundes som han held krigen i gang i Ukraina, vil han bli tvinga til å auka kontrollen med samfunnet. Det vil seia å senda tryggingstenesta FSB og Nasjonalgarden ut på gater og torg, til kontor og fabrikkar. Russland vil bli meir og meir likt Sovjetunionen. Om det russiske folket finn seg i det, står igjen å sjå.

Halvor Tjønn er forfattar, journalist og fast skribent i Dag og Tid.