JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Ordskifte

G. Johannesen og dei innvigde

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Kaj Skagen og Georg Johannesen. Faksimile Dag og Tid 11. november

Kaj Skagen og Georg Johannesen. Faksimile Dag og Tid 11. november

Kaj Skagen og Georg Johannesen. Faksimile Dag og Tid 11. november

Kaj Skagen og Georg Johannesen. Faksimile Dag og Tid 11. november

3297
20221202
3297
20221202

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Georg Johannesen

Slik eg les innlegga mot essayet mitt om Georg Johannesen i Dag og Tid 4. november, hevdar dei på ulike vis at det ikkje lèt seg gjera å ta stilling til Johannesens skjønnlitterære produksjon eller politiske syn utan samstundes å dra inn verksemda hans som lærar ved Universitetet i Bergen og bidraga hans om retorikk. Ein skulle altså ikkje kunna vurdera dikta og dei politiske artiklane til Georg Johannesen utan inngåande kjennskap til retorikklæra og språkfilosofien hans.

Men Georg Johannesens forfattarskap vert då esoterisk, noko berre dei innvigde kan skjøna. Dette vert spegla i ideen om den litterære tenkjemåten hans som eit mislukka strev etter eit paradigmeskifte, slik Grepstad skriv, eller som Amund Børdahl seier i ei førelesing som ligg på YouTube: «Georgs bøker er [...] krevende å lese hvis man ikke er villig til å arbeide med dem. Det er derfor bøker man får forholdsvis lite ut av hvis man leser dem en eller to ganger, man bør egentlig studere dem.» Ein må med andre ord vera student eller tilsett ved eit universitet for å få utbyte av denne forfattarskapen. Eller endå snevrare: Ein må ideelt sett ein gong i tida ha vore Johannesens student. Det er jo påfallande at alle som i dag bryr seg med å debattera, eller forsvara han, har vore det. Nye, friske lesarar finst knapt.

Johannesens retoriske hovudverk Rhetorica Norvegica vart kalla «direkte leserfiendtlig» av den komiteen som gav han professorkompetanse i retorikk i 1995. Den same komiteen peika òg på noko anna heilt vesentleg, nemleg at for Georg Johannesen er «retorikk totalretorikk, dvs. den omfatter menneskets hele tilværelseshorisont». Vi snakkar då om eit komplett, eigenprodusert, idiosynkratisk verdsbilete. Komiteen seier vidare at han «med sin retoriske verdensanskuelse [bygger] et imponerende og konsekvent totalsyn», slik at retorikken blir «en gransking av alt menneskelig». Og så kjem ei tilføying som vel er ein eufemistisk uttrykt, nesten ironisk kritikk: «Det er nesten mer enn en kan forvente av en professor.»

Frå min synsstad er det mogleg å sjå retorikken til Georg Johannesen som ei vidareføring av den politiske tenkinga og verksemda hans i femti- og sekstiåra. Det akademiske prosjektet hans framstår då som revolusjonært. Retorikken forklarar og erstattar marxismen. Det er nesten som om Johannesen personleg vil erstatta heile universitetet. Hans «totalretorikk», som professorkomiteen skriv, er i røynda ein altomfattande ideologi.

Ei bok som Rhetorica Norvegica gjer opplagt Georg Johannsen til ein særprega og merkeleg ideologisk forfattar, men ikkje til ein stor retorikkteoretikar, og slett ikkje til ein av dei største norske lyrikarane i førre hundreåret. Brorparten av essayistikken hans handlar om norsk litteratur, som han har interessante og originale idear om. Men det gjer han ikkje til ein av dei største essayistane i norsk litteraturhistorie. Retorikken hans kan sjåast som ei vidareføring, for ikkje å seia ei oppdatering, av det kommunistiske standpunktet hans, men opphevar ikkje blindskapen hans når det gjeld det kommunistiske styresettet, og gjer han ikkje immun mot politisk kritikk.

Kaj Skagen er forfattar og fast skribent i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Georg Johannesen

Slik eg les innlegga mot essayet mitt om Georg Johannesen i Dag og Tid 4. november, hevdar dei på ulike vis at det ikkje lèt seg gjera å ta stilling til Johannesens skjønnlitterære produksjon eller politiske syn utan samstundes å dra inn verksemda hans som lærar ved Universitetet i Bergen og bidraga hans om retorikk. Ein skulle altså ikkje kunna vurdera dikta og dei politiske artiklane til Georg Johannesen utan inngåande kjennskap til retorikklæra og språkfilosofien hans.

Men Georg Johannesens forfattarskap vert då esoterisk, noko berre dei innvigde kan skjøna. Dette vert spegla i ideen om den litterære tenkjemåten hans som eit mislukka strev etter eit paradigmeskifte, slik Grepstad skriv, eller som Amund Børdahl seier i ei førelesing som ligg på YouTube: «Georgs bøker er [...] krevende å lese hvis man ikke er villig til å arbeide med dem. Det er derfor bøker man får forholdsvis lite ut av hvis man leser dem en eller to ganger, man bør egentlig studere dem.» Ein må med andre ord vera student eller tilsett ved eit universitet for å få utbyte av denne forfattarskapen. Eller endå snevrare: Ein må ideelt sett ein gong i tida ha vore Johannesens student. Det er jo påfallande at alle som i dag bryr seg med å debattera, eller forsvara han, har vore det. Nye, friske lesarar finst knapt.

Johannesens retoriske hovudverk Rhetorica Norvegica vart kalla «direkte leserfiendtlig» av den komiteen som gav han professorkompetanse i retorikk i 1995. Den same komiteen peika òg på noko anna heilt vesentleg, nemleg at for Georg Johannesen er «retorikk totalretorikk, dvs. den omfatter menneskets hele tilværelseshorisont». Vi snakkar då om eit komplett, eigenprodusert, idiosynkratisk verdsbilete. Komiteen seier vidare at han «med sin retoriske verdensanskuelse [bygger] et imponerende og konsekvent totalsyn», slik at retorikken blir «en gransking av alt menneskelig». Og så kjem ei tilføying som vel er ein eufemistisk uttrykt, nesten ironisk kritikk: «Det er nesten mer enn en kan forvente av en professor.»

Frå min synsstad er det mogleg å sjå retorikken til Georg Johannesen som ei vidareføring av den politiske tenkinga og verksemda hans i femti- og sekstiåra. Det akademiske prosjektet hans framstår då som revolusjonært. Retorikken forklarar og erstattar marxismen. Det er nesten som om Johannesen personleg vil erstatta heile universitetet. Hans «totalretorikk», som professorkomiteen skriv, er i røynda ein altomfattande ideologi.

Ei bok som Rhetorica Norvegica gjer opplagt Georg Johannsen til ein særprega og merkeleg ideologisk forfattar, men ikkje til ein stor retorikkteoretikar, og slett ikkje til ein av dei største norske lyrikarane i førre hundreåret. Brorparten av essayistikken hans handlar om norsk litteratur, som han har interessante og originale idear om. Men det gjer han ikkje til ein av dei største essayistane i norsk litteraturhistorie. Retorikken hans kan sjåast som ei vidareføring, for ikkje å seia ei oppdatering, av det kommunistiske standpunktet hans, men opphevar ikkje blindskapen hans når det gjeld det kommunistiske styresettet, og gjer han ikkje immun mot politisk kritikk.

Kaj Skagen er forfattar og fast skribent i Dag og Tid.

Ein må ideelt sett ein gong i tida ha vore Johannesens student.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Ordskifte

Skal unge funksjonshemma tilbake til institusjonane?

IdaHauge Dignes
Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Ordskifte

Skal unge funksjonshemma tilbake til institusjonane?

IdaHauge Dignes
Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Foto: Sigbjørn Berven

MusikkMeldingar
Lars Mossefinn

Solide røter

Cecilie Grundt har sett saman eit lojalt lyttande band.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Foto: Cappelen Damm

BokMeldingar
Gjermund BakkeliHaga

Den tunge kampen mot bileufori

Eivind Trædal viser fram politikkens fallitt på transportfeltet i boka På ville veier.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle
Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis