JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

TeaterMeldingar

Skakande og sørgjeleg aktuelt

Vi kan sjå Caligula som ein kritisk kommentar til tyranni og autoritære tendensar.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Eg har sett Karl-Vidar Lende i fleire roller, på ulike teater, men aldri på det nivået han presterer her, skriv teatermeldar Jan H. Landro.

Eg har sett Karl-Vidar Lende i fleire roller, på ulike teater, men aldri på det nivået han presterer her, skriv teatermeldar Jan H. Landro.

Ole Herman Andersen/Det Norske Teatret

Eg har sett Karl-Vidar Lende i fleire roller, på ulike teater, men aldri på det nivået han presterer her, skriv teatermeldar Jan H. Landro.

Eg har sett Karl-Vidar Lende i fleire roller, på ulike teater, men aldri på det nivået han presterer her, skriv teatermeldar Jan H. Landro.

Ole Herman Andersen/Det Norske Teatret

3759
20240301
3759
20240301

Det Norske Teatret, Hovudscenen

Albert Camus:

Caligula

Omsett av Tove Bakke
Regi: Peer Perez Øian
Scenografi: Etienne Pluss
Kostyme: Bianca Deigner
Komponist: Gaute Tønder

Slik den internasjonale stoda er nett no – og slik ho var då Albert Camus fullførte stykket sitt, i 1944 – ligg det nær å sjå Caligula som ein kritisk kommentar til tyranni og autoritære tendensar. Slik var det nok òg tenkt. Men stykket om den galne romerske keisaren er også eit absurd idédrama, noko som ikkje heile tida kjem så godt fram i denne oppsetjinga på Det Norske Teatret. Og då er det tale om meir ålmenne idear som meininga med livet og kva som er den rette måten å styre staten på.

Så har det også ei humoristisk/komisk side. Kva skjer om du tek andre menneske på ordet, ikkje berre tolkar det dei seier som uforpliktande talemåtar? Kva skjer om du vil følgje ein tanke eller idé heilt til den ytste konsekvensen? Kva skjer når fridommen din blir grenselaus?

Då Caligula (eigentleg Gaius Julius Cæsar Augustus Germanicus, år 12–41, keisar 37–41) mister søstera si, som òg var elskarinna hans, går han gjennom ei livskrise som endrar han radikalt. Om det som følgjer er galskap eller noko anna, står ope.

«Kva skjer når fridommen din blir grenselaus?»

Resultatet er at den unge keisaren, som dei få åra han har sete med makta var svært omtykt, no blir opplevd som eit trugsmål av senatorane som omgir han. Framfor alt ser dei sine eigne privilegium som truga, så langt utover det synest dei ikkje sjå. Medan Caligula (Karl-Vidar Lende) turar fram med sine nye ideal, som også inneber å drepe både høg og låg, rottar senatorane seg saman for å gjere ende på han.

Gradvis går alt kring han i oppløysing, noko som i scenografien kjem til uttrykk ved at det elegante styrerommet som første del av handlinga har gått føre seg i, etter pausen er brote heilt ned og står fram som eit einaste kaos. Likeins har spelet endra karakter og gjort det absurde frå første delen endå meir absurd og til tider surrealistisk. Her er det gjort langt meir ut av dette enn hos Camus, truleg for å motverke det stilleståande som ofte pregar slike idédrama.

Albert Camus har skrive eit drama på liv og død.

Albert Camus har skrive eit drama på liv og død.

Foto: Ole Herman Andersen / Det Norske Teatret

Men det er nettopp i samtalane, idédrøftingane, dette stykket speler seg ut. Konfrontasjonane mellom det banalt kvardagslege og dei nye, opphøgde tankane til den nyfrelste keisaren. Han vender seg mot nihilismen, forstått som fråvær av alle verdihierarki og fridom utan måtehald som følgjer av det. Anten han diskuterer med filosofen Cherea (Jon Bleiklie Devik) og hans «betinga humanisme» eller med Scipio (Gina Bernhoft Gørvell), veit han at han ikkje kan motseiast – for det er jo fullkomen konsekvens i alt han meiner! Og fullkomen galskap, som i kravet om å kunne fange månen eller ynsket om å gjere det umoglege mogleg. Men det han til sist synest innsjå, er at ein sviktar mennesket ved å vere konsekvent trufast mot seg sjølv. Difor kan han truleg òg akseptere å døy då han innser at ingen kan frelse seg sjølv og ingen kan vere fri utan omsyn til andre menneske.

 Gjennom ei stram framsyning, som kunne vore endå strammare, får regissør og ensemble fram heilt sentrale – og stadig like relevante – sider ved ein problematikk som kjennest dagsaktuell. Det er eit drama på liv og død, med ein sluttmonolog frå Caligula som verkeleg slit og riv i ein.

Eg har sett Karl-Vidar Lende i fleire roller, på ulike teater, men aldri på det nivået han presterer her. Også Jon Bleiklie Devik, Gina Bernhoft Gørvell og Morten Svartveit (den frigjevne slaven som ikkje vil vende seg mot herren sin) leverer overtydande prestasjonar.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Det Norske Teatret, Hovudscenen

Albert Camus:

Caligula

Omsett av Tove Bakke
Regi: Peer Perez Øian
Scenografi: Etienne Pluss
Kostyme: Bianca Deigner
Komponist: Gaute Tønder

Slik den internasjonale stoda er nett no – og slik ho var då Albert Camus fullførte stykket sitt, i 1944 – ligg det nær å sjå Caligula som ein kritisk kommentar til tyranni og autoritære tendensar. Slik var det nok òg tenkt. Men stykket om den galne romerske keisaren er også eit absurd idédrama, noko som ikkje heile tida kjem så godt fram i denne oppsetjinga på Det Norske Teatret. Og då er det tale om meir ålmenne idear som meininga med livet og kva som er den rette måten å styre staten på.

Så har det også ei humoristisk/komisk side. Kva skjer om du tek andre menneske på ordet, ikkje berre tolkar det dei seier som uforpliktande talemåtar? Kva skjer om du vil følgje ein tanke eller idé heilt til den ytste konsekvensen? Kva skjer når fridommen din blir grenselaus?

Då Caligula (eigentleg Gaius Julius Cæsar Augustus Germanicus, år 12–41, keisar 37–41) mister søstera si, som òg var elskarinna hans, går han gjennom ei livskrise som endrar han radikalt. Om det som følgjer er galskap eller noko anna, står ope.

«Kva skjer når fridommen din blir grenselaus?»

Resultatet er at den unge keisaren, som dei få åra han har sete med makta var svært omtykt, no blir opplevd som eit trugsmål av senatorane som omgir han. Framfor alt ser dei sine eigne privilegium som truga, så langt utover det synest dei ikkje sjå. Medan Caligula (Karl-Vidar Lende) turar fram med sine nye ideal, som også inneber å drepe både høg og låg, rottar senatorane seg saman for å gjere ende på han.

Gradvis går alt kring han i oppløysing, noko som i scenografien kjem til uttrykk ved at det elegante styrerommet som første del av handlinga har gått føre seg i, etter pausen er brote heilt ned og står fram som eit einaste kaos. Likeins har spelet endra karakter og gjort det absurde frå første delen endå meir absurd og til tider surrealistisk. Her er det gjort langt meir ut av dette enn hos Camus, truleg for å motverke det stilleståande som ofte pregar slike idédrama.

Albert Camus har skrive eit drama på liv og død.

Albert Camus har skrive eit drama på liv og død.

Foto: Ole Herman Andersen / Det Norske Teatret

Men det er nettopp i samtalane, idédrøftingane, dette stykket speler seg ut. Konfrontasjonane mellom det banalt kvardagslege og dei nye, opphøgde tankane til den nyfrelste keisaren. Han vender seg mot nihilismen, forstått som fråvær av alle verdihierarki og fridom utan måtehald som følgjer av det. Anten han diskuterer med filosofen Cherea (Jon Bleiklie Devik) og hans «betinga humanisme» eller med Scipio (Gina Bernhoft Gørvell), veit han at han ikkje kan motseiast – for det er jo fullkomen konsekvens i alt han meiner! Og fullkomen galskap, som i kravet om å kunne fange månen eller ynsket om å gjere det umoglege mogleg. Men det han til sist synest innsjå, er at ein sviktar mennesket ved å vere konsekvent trufast mot seg sjølv. Difor kan han truleg òg akseptere å døy då han innser at ingen kan frelse seg sjølv og ingen kan vere fri utan omsyn til andre menneske.

 Gjennom ei stram framsyning, som kunne vore endå strammare, får regissør og ensemble fram heilt sentrale – og stadig like relevante – sider ved ein problematikk som kjennest dagsaktuell. Det er eit drama på liv og død, med ein sluttmonolog frå Caligula som verkeleg slit og riv i ein.

Eg har sett Karl-Vidar Lende i fleire roller, på ulike teater, men aldri på det nivået han presterer her. Også Jon Bleiklie Devik, Gina Bernhoft Gørvell og Morten Svartveit (den frigjevne slaven som ikkje vil vende seg mot herren sin) leverer overtydande prestasjonar.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.

Fleire artiklar

Gravfølgjet for Mohammad Mahdi Ammar og Abbas Fadel Yassin, båe drepne av eksploderande personsøkjarar i Beirut. Ammar er son til ein framståande medlem av Hizbollah-rørsla.

Gravfølgjet for Mohammad Mahdi Ammar og Abbas Fadel Yassin, båe drepne av eksploderande personsøkjarar i Beirut. Ammar er son til ein framståande medlem av Hizbollah-rørsla.

Foto: Mohamed Azakir / Reuters / NTB

KommentarSidene 2-3

Krig med personsøkjarar i folkerettsleg gråsone

Kvelden før personsøkjaråtaket endra Israels krigskabinett målsetjingane med krigen i nord. Ei eskalering låg derfor i kjømda.

Cecilie Hellestveit
Gravfølgjet for Mohammad Mahdi Ammar og Abbas Fadel Yassin, båe drepne av eksploderande personsøkjarar i Beirut. Ammar er son til ein framståande medlem av Hizbollah-rørsla.

Gravfølgjet for Mohammad Mahdi Ammar og Abbas Fadel Yassin, båe drepne av eksploderande personsøkjarar i Beirut. Ammar er son til ein framståande medlem av Hizbollah-rørsla.

Foto: Mohamed Azakir / Reuters / NTB

KommentarSidene 2-3

Krig med personsøkjarar i folkerettsleg gråsone

Kvelden før personsøkjaråtaket endra Israels krigskabinett målsetjingane med krigen i nord. Ei eskalering låg derfor i kjømda.

Cecilie Hellestveit
Laila Goody, Maria Ómarsdóttir Austgulen, Trond Espen Seim og John Emil Jørgenrud i nachspielet frå helvete som stykket til Edward Albee blir kalla.

Laila Goody, Maria Ómarsdóttir Austgulen, Trond Espen Seim og John Emil Jørgenrud i nachspielet frå helvete som stykket til Edward Albee blir kalla.

Foto: Erika Hebbert

TeaterMeldingar
Jan H. Landro

Sterkt om livsløgn og overleving

Gode skodespelar­prestasjonar i intens kamp på liv og død.

Den nye statsministeren i Frankrike, Michel Barnier, blir klappa inn av den utgåande, Gabriel Attal, i ein seremoni på Hôtel Matignon i Paris 5. september.

Den nye statsministeren i Frankrike, Michel Barnier, blir klappa inn av den utgåande, Gabriel Attal, i ein seremoni på Hôtel Matignon i Paris 5. september.

Foto: Stephane De Sakutin / Reuters / NTB

KommentarSamfunn
Bjørn Kvalsvik Nicolaysen

Ny statsminister med gjeld, utan budsjett

No lyt alt skje raskt i fransk politikk for å avverje nye kriser.

Justis- og beredskapsminister Emilie Enger Mehl på veg til pressetreffet om motarbeiding av kriminalitet. Også statsminister Jonas Gahr Støre og finansminister Trygve Slagsvold Vedum deltok.

Justis- og beredskapsminister Emilie Enger Mehl på veg til pressetreffet om motarbeiding av kriminalitet. Også statsminister Jonas Gahr Støre og finansminister Trygve Slagsvold Vedum deltok.

Foto: Thomas Fure / NTB

Samfunn
Sofie May Rånes

– No ser me effekten av færre politifolk

Det er mykje regjeringa kunne gjort som dei ikkje har gjort. Me er ikkje imponerte, seier Helge André Njåstad (FrP).

Då nordmennene kom til Færøyane, eller Fårøyane, rundt 800 var «hagane fulle av sau, som irane hadde ale upp, bergi tekte med fugl, nøgdi med rekved til husbyggjing, fisk og kval utanfor døri og vetrar so milde at sau og hest levde ute», skreiv landsfaderen Jóannes Patursson i boka Frå Færøyane i 1925.  I dag er det om lag 70.000 sauer som går fritt ikring, også rundt Tórshavn.

Då nordmennene kom til Færøyane, eller Fårøyane, rundt 800 var «hagane fulle av sau, som irane hadde ale upp, bergi tekte med fugl, nøgdi med rekved til husbyggjing, fisk og kval utanfor døri og vetrar so milde at sau og hest levde ute», skreiv landsfaderen Jóannes Patursson i boka Frå Færøyane i 1925. I dag er det om lag 70.000 sauer som går fritt ikring, også rundt Tórshavn.

Alle foto: Hallgeir Opedal

ReportasjeFeature

Nytt frå vestfronten

Ute i Atlanterhavet ligg Færøyane som ein front mot lågtrykk, vestavêr og liberale haldningar.

Hallgeir Opedal
Då nordmennene kom til Færøyane, eller Fårøyane, rundt 800 var «hagane fulle av sau, som irane hadde ale upp, bergi tekte med fugl, nøgdi med rekved til husbyggjing, fisk og kval utanfor døri og vetrar so milde at sau og hest levde ute», skreiv landsfaderen Jóannes Patursson i boka Frå Færøyane i 1925.  I dag er det om lag 70.000 sauer som går fritt ikring, også rundt Tórshavn.

Då nordmennene kom til Færøyane, eller Fårøyane, rundt 800 var «hagane fulle av sau, som irane hadde ale upp, bergi tekte med fugl, nøgdi med rekved til husbyggjing, fisk og kval utanfor døri og vetrar so milde at sau og hest levde ute», skreiv landsfaderen Jóannes Patursson i boka Frå Færøyane i 1925. I dag er det om lag 70.000 sauer som går fritt ikring, også rundt Tórshavn.

Alle foto: Hallgeir Opedal

ReportasjeFeature

Nytt frå vestfronten

Ute i Atlanterhavet ligg Færøyane som ein front mot lågtrykk, vestavêr og liberale haldningar.

Hallgeir Opedal

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis