Oslo Nye Teater, Centralteatret

Leo Tolstoj:

Anna Karenina

Dramatisert av Helen ­Edmundson
Omsett frå engelsk av ­Marianne Sævig
Regi: Maren E. Bjørseth
Scenografi: Olav Myrtvedt
Koreografi: Ida Wigdel
Kostymedesign: Alva Brosten

Styrt av blindt begjær

Oslo Nye Teater byr på ei interessant, klargjerande og velspelt tolking av russisk romanklassikar.

No har vi fått nok ei dramatisering av ein internasjonal romanklassikar, og denne gongen er dramatiseringa importert, frå engelsk. Jamvel om Helen Edmundsons tretti år gamle dramatisering nyttar nokre interessante grep, kjennest det underleg å skulle få replikkar frå russisk litteratur via engelsk i 2024. Det gav meg ei kjensle av at litt av Tolstoj blei borte på vegen.

Men sett bort frå alt dette er denne oppsetjinga absolutt sjåverdig, især av di vi ikkje blir fôra med overromantisk tragedie frå første stund. Dessutan blir Anna Kareninas lagnad effektivt parallellført med – eller kanskje heller: kontrastert mot – dei kjærleiksrøynslene den jordnære bonden Levin gjer seg. Å la dei to tale saman utan at dei er på same stad, ved at dei på direkte spørsmål («kvar er du no?») berre gjer greie for sin eigen situasjon, er verknadsfullt. Slik blir livshaldningar og verdiar, eigeninteresse og humanisme sette opp mot kvarandre på tydeleggjerande vis.

«Oppsetjinga er absolutt sjåverdig, især av di vi ikkje blir fôra med overromantisk tragedie frå første stund.»

Tragisk endelykt

Kort summert opp er Anna Karenina historia om den vakre overklassekvinna (Ine Marie Wilmann) som villig lèt seg forføre av den flotte grev Vronskij (Ferdinand Falsen Hiis) og utan sterke motførestillingar vil forlate mann og son. Ikkje berre søkjer ho si eiga lukke utanfor familien ho sjølv har valt, ho går heller ikkje av vegen for å råke andres lukke. Det er oppskrifta på sosialt og menneskeleg fall og ei tragisk endelykt.

Slik får vi ikkje berre trekanthistoria mellom Anna, ektemannen (Eldar Skar) og grev Vronskij. Men også historia om den sjølveigande bonden Levin (Eivin N. Salthe) og hans først ulukkelege kjærleik til Kitty (Maria Agwumaro). Litt i utkanten kjem vi inn på Stiva (Kim Helge Strømmen), Annas utru bror, og kona hans, Dolly (Henriette Faye-Schjøll). Tre par, tre ulike lagnader som set personane i relieff. Slik dette er gjort her, gir det større djupne og klårleik til hovudtematikken, som det elles er lett å redusere til ei forteljing om sterke, ukontrollerbare kjensler i eit russisk tsarrike anno 1870-talet (romanen kom i 1878).

Godt samspel

Scenograf Olav Myrtvedt har ramma dramatikken inn i ein tredelt installasjon, som både gir innsyn og stengjer ute, og som lett lèt seg endre i form og posisjon. Stundom opplever eg det som litt forstyrrande, når det blir mykje flytting, men i all hovudsak fungerer dette godt.

Skodespelarprestasjonane er gjennomgåande gode, samspelet likeins. Ine Marie Wilmann syter for at fleire dimensjonar ved Anna-skikkelsen kjem fram. Ho blir ikkje meir elskeleg ved det, men meir truverdig som begjærstyrt kvinne. Ferdinand Falsen Hiis gjer Vronskij til det Anna skulle ha gjennomskoda alt i byrjinga – lidenskapleg, men styrt av eigeninteresse.

 Jan H. Landro

 Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.