Drama

Regi: Colm Bearéad

The Quiet Girl (orig. tittel: An Cailín Ciúin)

Med: Catherine Clinch, Carrie Crowley, Andrew Bennett, Michael Patric

Kinofilm

Irland, 1981: Familien til Cáit (Clinch) slit, og då mor skal ha endå eit barn, blir Cáit send til ei eldre kusine og mannen hennar. Cáit får merksemd og omtanke hjå Eibhlín (Crowley) og Seán (Bennett) Kinsellah heilt frå starten – eit nytt konsept for den stillfarne jenta. Eit mørke finst likevel også i dei lyse, store romma på den vakre garden.

Omtanken

Cheddar, raudbeter og rabarbra, store, raslande lauvtre – bonderomantikken utjamnar ein del av ubehaget som ligg i starten på The Quiet Girl, men utan å ta brodden av. «Her i huset finst ikkje skam», seier Eibhlín mildt og bestemt, mens ho ser Cáit inn i auga. Cáit har spurt om det at dei skal ned til brønnen, skal vera ein løyndom. Eit hint om at i hennar hus held du kjeft om det du ser. Der er det far som bestemmer, og far gjer som han vil, når han vil. Mor føder ungar og får ikkje til å gjera sitt beste eingong.

På Kinsellah-garden treng ikkje Cáit springa vekk for å gøyma seg, ikkje eingong når ho har væta senga si om natta. «Skulle du sett, desse gamle madrassane – dei græt», seier Eibhlín. Det er desse enkle, omsorgsfulle hendingane som gjer at eg blir som ein gamal madrass sjølv.

Språkfryd

I tillegg til å vera ein aldeles nydeleg film kan språknerdar fryda seg – ein film der størsteparten av skodespelarane snakkar flytande irsk-gælisk! Så snakkar også 1,8 millionar dette språket, så vedunderleg annleis enn engelsk trass i massiv påverknad utanfrå.

At dei snakkar irsk og engelsk om ein annan, er naturleg for alle, då langt frå alle kan irsk. Ikkje at eg skjønar eit kløyva ord, men for meg framstår dialogen flytande og ikkje tilgjord. Så plukka også debutant Catherine Clinch med seg prøvespelingsannonsen frå irskklassen sin, så regissør Colm Bearéad har klart vektlagt dette med språket. Heldigvis.

Øm og fin

Filmen er basert på Claire Keegans Foster frå 2010 (romanen kom på norsk i 2022 med tittelen Tre lys, omsett av Merete Alfsen). Eg kan av kommersielle grunnar skjøna kvifor filmen har fått den generiske tittelen The Quiet Girl, eller An Cailín Ciúin på irsk. Det er likevel noko både slåande usentimentalt og fasettert i det enkle ordet foster, på same tid som han i klare ordelag seier kva som i praksis blir snakka om: Burde den typen omsorgssvikt som Cáit og syskena blir utsette for, få passera utan innblanding utanfrå?

Sett med slike auge blir temaet i filmen straks meir ømfintleg og alvorleg. Det ligg likevel ikkje ei fordømmande moralisering over foreldra til Cáit, av og til rår ein ikkje over sitt eige tilvære, og sjølv når ein gjer det, kan det gå gale. Det største trugsmålet for omsorg er kanskje det å vere stolt, at ein ikkje vil innsjå at ein kjem til kort. The Quiet Girl er langt frå stillferdig i sin sterke bodskap.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, programskapar, kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.