Verre enn venta
Ventestunda er alltid lang, vert det sagt. Dei av oss som har stått lenge på venteliste eller sete mykje på venterom, i venteskur og ventehallar, kan stadfesta det. Eit ordtak seier det slik: «Det ein ventar hardt, kjem aldri (for) snart.» Å høyra på ventemusikk kan nok hjelpa litt, men om me skal få ventetida til å flyga, må me finna på noko som er so spanande at me gløymer at me ventar.
Venta er venteleg i ætt med ordet von. Både venting og voning går ut på å retta merksemda mot framtida og det ho truleg fører med seg, eller det me vil at ho skal føra med seg. Norrønt vænta kunne beint fram tyda ‘vona, gjeva von om’, i tillegg til ‘rekna med, tru’ og liknande. Men vent no litt! Det er då visseleg skilnader mellom venta og vona òg. Til dømes kan me nytta venta til å målbera at noko er gjort i stand eller ferdig: «Middagen ventar.» «Ho hoppa inn i ein ventande bil.» Me kan ikkje byta ut venta med vona her.
Ein annan skilnad er at me plar bruka vona om noko me ynskjer oss eller ser fram til med glede, medan venta og dei andre vente-orda like gjerne kan visa til noko me ottast: «Det er storm i vente.» «Dei ventar seg hard motstand.» I den sistnemnde setninga kan me òg nytta forventa – venta og forventa er so å seia einstydande ord. Me kan ikkje seia det same om venting og forvent(n)ing.
Me veit ikkje støtt kva som ventar oss, og stundom finn me ut at me vil stilla oss avventande eller berre venta og sjå. Me kan venta med noko og venta på noko(n), og det som lèt venta på seg, kjem seinare enn planlagt. Om me vil stogga noko eller lata det liggja til seinare, kan me setja det på vent. Ikkje uventa har venta vore nytta om å vera med barn («venta barn») og om stunda ein reknar med å føda («ho ventar seg på nyåret», «ho går ventande»). Når ein går i ventedagane eller på ventedøgera, er det like før. Kan henda går ein i venteklede.
Som ventande er, finst det ulike meiningar om korleis me skal venta. Eitt ordtak seier: «Ein skal venta det beste og vera budd mot det verste.» Eit anna seier: «Ein skal venta det verste til ein ser det beste.» Mange har høyrt at den som ventar på noko godt, ikkje ventar forgjeves. Me kan òg sjå slik på det: «Den som ventar lite, kan lett verta nøgd.» No trur de vel at me er i mål, men berre vent!
Kristin Fridtun
Kristin Fridtun er filolog og forfattar.
E-post: kristin.fridtun@gmail.com
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Ventestunda er alltid lang, vert det sagt. Dei av oss som har stått lenge på venteliste eller sete mykje på venterom, i venteskur og ventehallar, kan stadfesta det. Eit ordtak seier det slik: «Det ein ventar hardt, kjem aldri (for) snart.» Å høyra på ventemusikk kan nok hjelpa litt, men om me skal få ventetida til å flyga, må me finna på noko som er so spanande at me gløymer at me ventar.
Venta er venteleg i ætt med ordet von. Både venting og voning går ut på å retta merksemda mot framtida og det ho truleg fører med seg, eller det me vil at ho skal føra med seg. Norrønt vænta kunne beint fram tyda ‘vona, gjeva von om’, i tillegg til ‘rekna med, tru’ og liknande. Men vent no litt! Det er då visseleg skilnader mellom venta og vona òg. Til dømes kan me nytta venta til å målbera at noko er gjort i stand eller ferdig: «Middagen ventar.» «Ho hoppa inn i ein ventande bil.» Me kan ikkje byta ut venta med vona her.
Ein annan skilnad er at me plar bruka vona om noko me ynskjer oss eller ser fram til med glede, medan venta og dei andre vente-orda like gjerne kan visa til noko me ottast: «Det er storm i vente.» «Dei ventar seg hard motstand.» I den sistnemnde setninga kan me òg nytta forventa – venta og forventa er so å seia einstydande ord. Me kan ikkje seia det same om venting og forvent(n)ing.
Me veit ikkje støtt kva som ventar oss, og stundom finn me ut at me vil stilla oss avventande eller berre venta og sjå. Me kan venta med noko og venta på noko(n), og det som lèt venta på seg, kjem seinare enn planlagt. Om me vil stogga noko eller lata det liggja til seinare, kan me setja det på vent. Ikkje uventa har venta vore nytta om å vera med barn («venta barn») og om stunda ein reknar med å føda («ho ventar seg på nyåret», «ho går ventande»). Når ein går i ventedagane eller på ventedøgera, er det like før. Kan henda går ein i venteklede.
Som ventande er, finst det ulike meiningar om korleis me skal venta. Eitt ordtak seier: «Ein skal venta det beste og vera budd mot det verste.» Eit anna seier: «Ein skal venta det verste til ein ser det beste.» Mange har høyrt at den som ventar på noko godt, ikkje ventar forgjeves. Me kan òg sjå slik på det: «Den som ventar lite, kan lett verta nøgd.» No trur de vel at me er i mål, men berre vent!
Kristin Fridtun
Kristin Fridtun er filolog og forfattar.
E-post: kristin.fridtun@gmail.com
Fleire artiklar
Sofi Oksanen er av dei forfattarane som har fått flest prisar i Norden. Bøkene hennar er omsette til 46 språk. Biletet er frå bokmessa i Wien i 2022.
Foto: Nicola Montfort / Wikimedia Commons
Vald mot kvinner som våpen
Sofi Oksanen ønskte å skrive ei bok som er tilgjengeleg for vanlege lesarar, som kan lesast utan kart og utan at ein treng følgje krigsnyhenda dag for dag. At essayet Putins krig mot kvinner skulle bli så skremmande, såg ho ikkje heilt for seg.
Gjengkrim – ein varsla katastrofe
Det går knapt ein dag utan grove valdshendingar i Oslo. Bak står gjengar og mektige kriminelle nettverk som har vakse fram dei siste ti åra.
For Balázs Orbán, som er politisk rådgjevar for statsministeren, er jobben å halda fast ved dei langsiktige måla til regjeringa mellom alle dei mindre og større oppgåvene i kvardagen.
Foto frå heimesida til Orbán Balázs i regjeringa
Verda ifølgje Orbán
BUDAPEST: I ei ny bok fortel ideologen til Viktor Orbán korleis Ungarn vil utfordra den liberale verdsordninga. Weekendavisen har møtt han.
Studentar mot politi ved Columbia- universitetet 30. april, då Palestina- aktivist-leiren skulle rivast.
Foto: Caitlin Ochs / Reuters / NTB
Ekko frå sekstiåra
Demonstrasjonane mot Israel og Gaza-krigen på universitet i USA vekkjer til live minnet om studentoppstandane i seksti- og syttiåra.
Eit portrett av filosofen Germaine de Staël, ein sveitsisk filosof som levde og virka 17- og 1800-talet. Ho er ei av fleire kvinnelege filosofar som har fått meir merksemd dei siste åra, ikkje minst takka vere arbeidet til filosof Kristin Gjesdal.
Filosofiske forviklingar
Professor Tove Pettersen meiner filosofifaget har eit likestillingsproblem.
Papiravisa