Er ikkje pyttipanne eit genialt namn på ein matrett? Eg meiner, det har vel vore «putt i panne», som i «putt det du har, i steikepanna», men så, sidan det ikkje er så nøye akkurat kva du puttar i panna, «pytt, pytt», liksom, så vart det pyttipanne, då.

Og ikkje berre i Noreg: I Danmark heiter retten biksemad, men det har ikkje noko med verken hundar eller hermetikkboksar å gjere, slik eg trudde: å bikse er på dansk å blande saman, gjerne «på en hurtig og uigennemtænkt måde». Også i Sverige og Finland er pyttipannan og pyttipannu tradisjonsmat, og ordbøkene deira fortel meg at ordet kjem av det same.

Kanskje er det òg eit høve til å sleppe fri noko ein ikkje er heilt sikker på konsekvensane av, i det minste stod det i Göteborgs Handels- og Sjöfartstidning i 1944: «Den politiska pytt-i-panna, som på riksdagens kökslatin kallas remissdebatt». Det synest eg var ei fin setning – ein remissdebatt er fyrste gongen ei sak kjem opp i riksdagen, og då har alle representantane høve til å kome med forslag til utvalet som skal jobbe vidare med saka.

Det kan dei gjere, kanskje på ein litt meir ugjennomtenkt måte enn om det dei sa, vart ståande for alltid – nett slik ein pyttipannemiddag kan lagast på éin måte den eine gongen, kanskje med purre i staden for lauk fordi det var det ein hadde, eller som restemiddag etter svinesteik og neste gong etter kjøtkaker – og slik vert det ein rett i stadig utvikling.

Stor prisskilnad

Bortsett frå om du kjøper han ferdig og frosen i ein pose, då. Og det er det, om vi skal vere ærlege, mange av oss som gjer: Posen frå Findus har iallfall vore omtrent den same sidan eg var lita – det vil seie i minst tretti år.

Så har Findus fått konkurranse frå First Price. Om du til dømes handlar på Norgesgruppen-butikkane Spar eller Meny, kan du kjøpe denne eigne merkevarevarianten til under halve prisen. Der Findus kostar 116,48 kroner per kilo, kostar First Price berre 48,80 kroner per kilo.

Årsaka til denne digre prisskilnaden er iallfall ikkje innhaldet. Begge variantane er laga på friterte potetterningar, lauk og ei form for ikkje heilt reint kjøt.

Ja, for reine kjøtstykke må du sjå langt etter i desse posane. First Price brukar utvatna, kokt svin – sett saman av 67 prosent kjøt, vatn, stivelse, gelatin og ni ulike tilsetjingsstoff. For å få det heile til å smake kjøt brukar dei syntetisk aroma og smaksforsterkaren gjærekstrakt.

Findus er hakket betre: Deira kjøtvariant har fått namnet karbonadekjøt og består av storfekjøt, mjølk, potet, rapsolje, lauk, potetmjøl, salt og krydder. Dette er matvarer, noko som truleg er hovudårsaka til at Findus ikkje har funne det naudsynt å sette til næringstomme smaksforsterkarar.

EU eller ikkje-EU

Skilnaden er likevel ikkje stor nok til å forklare prisavviket. Å finne årsaka krev ein fysisk butikk: Om du nyttar nettbutikken til anten Meny eller Spar, får du under «Produktinformasjon» opp «Opprinnelsesland: Norge». Rett nok har du høve til å utdjupe ved å trykke på eit spørsmålsteikn. Her står det mellom anna «Med opprinnelsesland menes det land hvor varen er fremstilt i sin helhet, eller der den sist var gjenstand for vesentlig bearbeidelse», «Siste vesentlige bearbeiding betyr en bearbeingsprosess som handler om mer enn å pakke om varer, sammenstille varer til sett, lagre varen eller emballere den» og «Opprinnelsesland er alltid tydelig merket på pakken i butikk».

Og heilt riktig: Om du går i butikken og ser på pakken med First Price Pytt i Panne, vil du finne orda «Opprinnelse på potet, svinekjøtt og løk er EU/ Ikke EU». Her står òg: «Pakket i Norge for NorgesGruppen.»

Ifylgje Norgesgruppen på nett skal altså opphavsmerkinga representere noko meir enn berre pakking. Ifylgje Norgesgruppen i butikk er vara berre pakka i Noreg. Kor komponentane ho er sett saman av, eigentleg kjem frå, vert vi mildt sagt heller ikkje særleg mykje klokare på: Vi hamnar heller nærare polsk riksdag enn svensk remissdebatt.

Kjøper eg pyttipanne frå First Price? Nei takk. Har eg ikkje råd til Findus, får eg heller klare meg med rot og restar frå mitt eige kjøkken.

Siri Helle