Kommentar
Ubehaget i kulturen
Putin nyttar russiske kulturarbeidarar for å spreie eit positivt bilete av Russland – medan russiske kulturhus blir nytta til å drive spionasje mot vestlege land.
Marinskijteatret i St. Petersburg.
Foto: A. Savin / Wikimedia Commons
Då Russland gjekk inn i Ukraina med full styrke i 2022, byrja vi å diskutere i venekrinsen: Skulle vi framleis lese russisk litteratur og lytte til russisk musikk? Sjølvsagt, var svaret mitt den gongen. Vi må òg ha kunnskap om samfunnet og kulturen til land vi ikkje likar. Tolstoj var dessutan ein framståande pasifist, Tsjajkovskij skreiv ope om eigen legning i brev til venar. Begge ville mest sannsynleg blitt forfølgde eller trakasserte i dagens Russland.
Men så enkelt er det ikkje: Tolstoj og Tsjajkovskij er døde og kan ikkje ta til motmæle mot nokon som helst. Kreml har utferda «patriotiske leselister» for russiske skulebarn, og litterære klassikarar blir nytta for å støtte opp om nasjonsbygginga til Putin-regimet. Det same gjeld Tsjajkovskij, som hadde blitt spela ved offisielle høve alt i fleire år før invasjonen.
Musikalsk propaganda
Denne aktiviteten er ikkje berre retta innover. I sommar har ein kontrovers råka det italienske kulturlivet – skal den russiske dirigenten Valerij Gergijev dirigere ved italienske musikkfestivalar? Gergijev var lenge ei av dei største stjernene i den klassiske musikkverda – han var sjefdirigent for tre av verdas beste orkester. Dei fleste dirigentar har nok med å dirigere eitt.
Men dette var ikkje den einaste rolla hans. Gergijev er òg nær ven av Putin, og har deltatt aktivt i Kremls kulturpropaganda i ei årrekke. Då russiske soldatar hadde vore med på å drive Den islamske staten ut av Palmyra i Syria i 2016, reiste Gergijev ned med Marinskij-orkesteret i eit antikt amfiteater. Med Bach og Prokofjev skulle dei markere makta til den russiske staten.
Det same hadde han gjort etter den kortvarige krigen mellom Russland og Georgia i 2008. Og i 2014, då Russland tok Krym-halvøya og starta krig i Donbas og Donetsk, var han med på å skrive under på eit opprop frå russiske kunstnarar som støtta politikken til president Putin.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
