JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

LitteraturKultur

Dei sanne truande rir igjen

Karl Ove Knausgård skitnar til namnet sitt med opne augo. Kvifor?

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Karl Ove Knausgård takkar ja til Leninprisen, som er på 100.000 kroner.

Karl Ove Knausgård takkar ja til Leninprisen, som er på 100.000 kroner.

Foto: Terje Bendiksby / NTB

Karl Ove Knausgård takkar ja til Leninprisen, som er på 100.000 kroner.

Karl Ove Knausgård takkar ja til Leninprisen, som er på 100.000 kroner.

Foto: Terje Bendiksby / NTB

2540
20230901
2540
20230901

Karl Ove Knausgård har takka ja til Leninprisen. Litt uklart for kva – han seier jo at han skjønar kven Lenin, tyrannen, var. Det som ligg til grunn for å seia ja, er at han ser Lenin som ein «kompleks» figur som ville det gode, men var ansvarleg for det vonde.

Det er her han trår så feil. Bertrand Russell såg det klart alt i 1920 etter å ha møtt Lenin i Kreml. Han kalla Lenin diktatorisk og vond (evil). Ein intellektuell full av forakt for annleis tenkjande og inntil beinet retthaversk og doktrinær, med «så lite kjærleik for fridom som dei kristne som leid under keisar Diokletian» (frå The Theory and Practice of Bolshevism, 1920).

Prisen er oppretta av ein venstreorientert rikmann i Sverige til minne om Jan Myrdal, som meinte at kambodsjanarane ville fått det betre om Pol Pot hadde kunna halda fram med sitt styre.

Frå 1975 til 1978 tok denne Pol Pot livet av om lag 1,8 millionar menneske, i torturkammer (S 21 i Phnom Penh) og på dødsmarker der sleggjer var det mest anvendelege drapsvåpenet. Kva gjer det når utopien vart realisert til sist?

Myrdal må kunne seiast å ha synt nærast forakt for menneskerettane og demokratiet. At nokon med sine fem sansar fullt fungerande kan ha trong til å hylla han, er meir enn eg kan forstå. Kvifor vil Knausgård bli assosiert med dette selskapet?

Prisvinnaren seier sjølv at det ville vore «feigt» å seia nei. Feigt? Eg skjønar ikkje eit slikt logisk forvridd synspunkt. Og Lenin, som truleg ville vorte like mordarisk som Stalin om ikkje hjerneslaget hadde teke han – han var like jesuittisk i moralen sin så lenge eiga makt stod på spel. Det var den tyske overkommandoen, hovudfienden, som spanderte togreisa frå Zürich til Petrograd i 1917. Utan den reisa ville det ikkje vorte noko oktoberkupp, ei av dei mest tragiske hendingane i det 20. hundreårets historie. Antony Beevor meinte at borgarkrigen som fylgde etter bolsjevikpartiets siger, tok livet av 12 millionar.

«Det totalitære vil alltid det enkle – svart/kvitt, ja/nei, og det har alltid bydd meg imot. Derfor aksepterer jeg denne litterære prisen i Myrdal og Lenins namn», seier til Knausgård til Klassekampen.

Dette er ei logisk kortslutning, nærast uforståeleg. Dersom det totalitære byr han imot, korleis kan han då ta imot ein pris i namnet til to erketotalitære menneske?

Ville han òg ha teke imot om det var ein Stalinpris?

Bernt Hagtvet er professor i statsvitskap ved Oslo Nye Høyskole og fast skribent i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Karl Ove Knausgård har takka ja til Leninprisen. Litt uklart for kva – han seier jo at han skjønar kven Lenin, tyrannen, var. Det som ligg til grunn for å seia ja, er at han ser Lenin som ein «kompleks» figur som ville det gode, men var ansvarleg for det vonde.

Det er her han trår så feil. Bertrand Russell såg det klart alt i 1920 etter å ha møtt Lenin i Kreml. Han kalla Lenin diktatorisk og vond (evil). Ein intellektuell full av forakt for annleis tenkjande og inntil beinet retthaversk og doktrinær, med «så lite kjærleik for fridom som dei kristne som leid under keisar Diokletian» (frå The Theory and Practice of Bolshevism, 1920).

Prisen er oppretta av ein venstreorientert rikmann i Sverige til minne om Jan Myrdal, som meinte at kambodsjanarane ville fått det betre om Pol Pot hadde kunna halda fram med sitt styre.

Frå 1975 til 1978 tok denne Pol Pot livet av om lag 1,8 millionar menneske, i torturkammer (S 21 i Phnom Penh) og på dødsmarker der sleggjer var det mest anvendelege drapsvåpenet. Kva gjer det når utopien vart realisert til sist?

Myrdal må kunne seiast å ha synt nærast forakt for menneskerettane og demokratiet. At nokon med sine fem sansar fullt fungerande kan ha trong til å hylla han, er meir enn eg kan forstå. Kvifor vil Knausgård bli assosiert med dette selskapet?

Prisvinnaren seier sjølv at det ville vore «feigt» å seia nei. Feigt? Eg skjønar ikkje eit slikt logisk forvridd synspunkt. Og Lenin, som truleg ville vorte like mordarisk som Stalin om ikkje hjerneslaget hadde teke han – han var like jesuittisk i moralen sin så lenge eiga makt stod på spel. Det var den tyske overkommandoen, hovudfienden, som spanderte togreisa frå Zürich til Petrograd i 1917. Utan den reisa ville det ikkje vorte noko oktoberkupp, ei av dei mest tragiske hendingane i det 20. hundreårets historie. Antony Beevor meinte at borgarkrigen som fylgde etter bolsjevikpartiets siger, tok livet av 12 millionar.

«Det totalitære vil alltid det enkle – svart/kvitt, ja/nei, og det har alltid bydd meg imot. Derfor aksepterer jeg denne litterære prisen i Myrdal og Lenins namn», seier til Knausgård til Klassekampen.

Dette er ei logisk kortslutning, nærast uforståeleg. Dersom det totalitære byr han imot, korleis kan han då ta imot ein pris i namnet til to erketotalitære menneske?

Ville han òg ha teke imot om det var ein Stalinpris?

Bernt Hagtvet er professor i statsvitskap ved Oslo Nye Høyskole og fast skribent i Dag og Tid.

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis