JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

KunstKultur

Eit ikonisk stykke kunst er kome heim

Medan gode krefter arbeider for å etablere eit museum for kunstnarbrørne Bergslien på Voss, har den lokale sparebanken sikra seg ein originalversjon av eit hovudverk av målaren Knud Bergslien.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
«Birkebeinerne på ski over fjellet med kongsbarnet».

«Birkebeinerne på ski over fjellet med kongsbarnet».

Foto: Morten Henden Aamot

«Birkebeinerne på ski over fjellet med kongsbarnet».

«Birkebeinerne på ski over fjellet med kongsbarnet».

Foto: Morten Henden Aamot

4369
20240906
4369
20240906

Kunst

jan.h.landro@gmail.com

Dei fleste har sett det, «Birkebeinerne på ski over fjellet med kongsbarnet». Måleriet på 125,5 x 95 cm finst i historiebøker, skulebøker og kunstbøker. To versjonar av dette nasjonalikonet, frå 1869 og frå 1873, er i privat eige i Noreg. Men med god hjelp har Voss Sparebank komme over endå ein original frå 1869, truleg måla heilt på slutten av Knud Bergsliens tid i Düsseldorf. Det var også i Tyskland måleriet blei skaffa til vegar og kjøpt på auksjon for om lag 4,2 millionar kroner. Så er det blitt restaurert på Oslo Konserveringsatelier.

Både «Birkebeinerne» og dei andre verka banken eig av Knud og Brynjulf Bergslien, vil bli stilte til rådvelde for det kommande kunstmuseet, forsikrar banksjef Jørund Rong. Men kva tid det skjer, kan ingen spå i dag, seier prosjektleiar Peder Ringdal. Dei vil at senteret eller museet skal liggje i Voss sentrum, men har førebels inga tomt, ikkje noko bygg og inga finansiering, fortel han. Drifta ser ein føre seg må bli eit samarbeid mellom herad, fylke og stat.

Ryttarstatuen

Hovudverka til skulptøren Brynjulf Bergslien (1830–1898) står støtt i hovudstaden. Ryttarstatuen av Karl Johan framfor Slottet i Oslo, avduka i 1875, og Henrik Wergeland i Studenterlunden. Om det første seier Linda Hinners, intendant skulptur ved Stockholms Nationalmuseum:

– Det var knytt stor prestisje til å få utføre ein ryttarstatue, det mest ærefulle oppdraget ein skulptør kunne få på den tida. Og dette var den første statuen i sitt slag i Noreg. Ein lang politisk debatt gjekk føre avgjerda om kven oppdraget skulle gå til. Det alle var samde om, var at det skulle vere ein norsk skulptør. Brynjulf Bergslien hadde klassisk utdanning frå Danmark, der skulpturen òg blei støypt, og oppdraget rodde han i land med ære.

Ryttarstatuen av Karl Johan framfor Slottet i Oslo.

Ryttarstatuen av Karl Johan framfor Slottet i Oslo.

Foto via Wikimedia Commons

– Karl Johan-monumentet på Slottsplassen skriv seg inn i ein fleire tusen år lang tradisjon, heilt tilbake til antikken, noko som gir det ei utruleg tyngd. Det er stort at Bergslien får dette oppdraget, gjennomfører det og slik sementerer verket i norsk historie og kulturhistorie. Dette skjer i ei brytningstid mellom det tradisjonelle og det meir moderne. Med somme moderniserte drag, som at kongen ber uniform og ikkje rustning, er statuen trygt plassert i ein europeisk tradisjon, slik også Bergsliens andre arbeid er, til dømes Wergeland-monumentet. Uttrykksmåten er tidstypisk, slik vi kjenner han frå europeiske kollegaer, på det viset blir arbeidet også interessant i ein større europeisk samanheng.

Linda Hinners gjer også eit nummer av at Brynjulf Bergslien var den første læraren til Gustav Vigeland, som seinare blei eit stort namn også internasjonalt. Slik blei han ei viktig lenkje mellom det gamle og det nye.

Ein attraksjon

Dr. philos. Knut Ljøgodt, direktør for Nordic Institute of Art og forfattar av Historien fremstilt i bilder, ei bok om norsk historiemåleri, fortel at Knud Bergslien (1827–1908) hadde ein avgrensa, men viktig produksjon av historie­måleri. Biletet med dei to birkebeinarane som flyktar over fjellet med den seinare kong Håkon Håkonsson (1204–1263), ser han som eit ikon i norsk kultur og ein attraksjon for det framtidige Bergslien kunstmuseum.

– Knud Bergslien var særs viktig i norsk kunst- og kulturliv i andre halvdel av 1800-talet, ei tid då nasjonsbygginga stod i sentrum og ein norsk identitet skulle skapast. Det er i denne samanhengen historiemåleria hans høyrer heime, og det er heilt opplagt at bileta hans må få eit senter på Voss, saman med nokre av skulpturane til broren, Brynjulf.

– Bergslien kunstsenter har også dei fem store bileta av norske kongar som Knud Bergslien fekk i oppdrag å måle i samband med at Oskar II vart krona til norsk konge i Trondheim i 1873. Korleis vurderer du dei?

– Dei kan ikkje reknast som sjølvstendige kunstverk på linje med birkebeinarbiletet, men snarare augeblikksbilete og dekorasjonselement laga i høve kroningshøgtida. Vi kan sjå at stroka er raskare enn den mødesame måten han byggjer opp historiemåleria og folkelivsbileta sine på. Men dei er viktige i ein kulturhistorisk samanheng og vil utgjere eit sentralt element i Bergslien kunstmuseum.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Kunst

jan.h.landro@gmail.com

Dei fleste har sett det, «Birkebeinerne på ski over fjellet med kongsbarnet». Måleriet på 125,5 x 95 cm finst i historiebøker, skulebøker og kunstbøker. To versjonar av dette nasjonalikonet, frå 1869 og frå 1873, er i privat eige i Noreg. Men med god hjelp har Voss Sparebank komme over endå ein original frå 1869, truleg måla heilt på slutten av Knud Bergsliens tid i Düsseldorf. Det var også i Tyskland måleriet blei skaffa til vegar og kjøpt på auksjon for om lag 4,2 millionar kroner. Så er det blitt restaurert på Oslo Konserveringsatelier.

Både «Birkebeinerne» og dei andre verka banken eig av Knud og Brynjulf Bergslien, vil bli stilte til rådvelde for det kommande kunstmuseet, forsikrar banksjef Jørund Rong. Men kva tid det skjer, kan ingen spå i dag, seier prosjektleiar Peder Ringdal. Dei vil at senteret eller museet skal liggje i Voss sentrum, men har førebels inga tomt, ikkje noko bygg og inga finansiering, fortel han. Drifta ser ein føre seg må bli eit samarbeid mellom herad, fylke og stat.

Ryttarstatuen

Hovudverka til skulptøren Brynjulf Bergslien (1830–1898) står støtt i hovudstaden. Ryttarstatuen av Karl Johan framfor Slottet i Oslo, avduka i 1875, og Henrik Wergeland i Studenterlunden. Om det første seier Linda Hinners, intendant skulptur ved Stockholms Nationalmuseum:

– Det var knytt stor prestisje til å få utføre ein ryttarstatue, det mest ærefulle oppdraget ein skulptør kunne få på den tida. Og dette var den første statuen i sitt slag i Noreg. Ein lang politisk debatt gjekk føre avgjerda om kven oppdraget skulle gå til. Det alle var samde om, var at det skulle vere ein norsk skulptør. Brynjulf Bergslien hadde klassisk utdanning frå Danmark, der skulpturen òg blei støypt, og oppdraget rodde han i land med ære.

Ryttarstatuen av Karl Johan framfor Slottet i Oslo.

Ryttarstatuen av Karl Johan framfor Slottet i Oslo.

Foto via Wikimedia Commons

– Karl Johan-monumentet på Slottsplassen skriv seg inn i ein fleire tusen år lang tradisjon, heilt tilbake til antikken, noko som gir det ei utruleg tyngd. Det er stort at Bergslien får dette oppdraget, gjennomfører det og slik sementerer verket i norsk historie og kulturhistorie. Dette skjer i ei brytningstid mellom det tradisjonelle og det meir moderne. Med somme moderniserte drag, som at kongen ber uniform og ikkje rustning, er statuen trygt plassert i ein europeisk tradisjon, slik også Bergsliens andre arbeid er, til dømes Wergeland-monumentet. Uttrykksmåten er tidstypisk, slik vi kjenner han frå europeiske kollegaer, på det viset blir arbeidet også interessant i ein større europeisk samanheng.

Linda Hinners gjer også eit nummer av at Brynjulf Bergslien var den første læraren til Gustav Vigeland, som seinare blei eit stort namn også internasjonalt. Slik blei han ei viktig lenkje mellom det gamle og det nye.

Ein attraksjon

Dr. philos. Knut Ljøgodt, direktør for Nordic Institute of Art og forfattar av Historien fremstilt i bilder, ei bok om norsk historiemåleri, fortel at Knud Bergslien (1827–1908) hadde ein avgrensa, men viktig produksjon av historie­måleri. Biletet med dei to birkebeinarane som flyktar over fjellet med den seinare kong Håkon Håkonsson (1204–1263), ser han som eit ikon i norsk kultur og ein attraksjon for det framtidige Bergslien kunstmuseum.

– Knud Bergslien var særs viktig i norsk kunst- og kulturliv i andre halvdel av 1800-talet, ei tid då nasjonsbygginga stod i sentrum og ein norsk identitet skulle skapast. Det er i denne samanhengen historiemåleria hans høyrer heime, og det er heilt opplagt at bileta hans må få eit senter på Voss, saman med nokre av skulpturane til broren, Brynjulf.

– Bergslien kunstsenter har også dei fem store bileta av norske kongar som Knud Bergslien fekk i oppdrag å måle i samband med at Oskar II vart krona til norsk konge i Trondheim i 1873. Korleis vurderer du dei?

– Dei kan ikkje reknast som sjølvstendige kunstverk på linje med birkebeinarbiletet, men snarare augeblikksbilete og dekorasjonselement laga i høve kroningshøgtida. Vi kan sjå at stroka er raskare enn den mødesame måten han byggjer opp historiemåleria og folkelivsbileta sine på. Men dei er viktige i ein kulturhistorisk samanheng og vil utgjere eit sentralt element i Bergslien kunstmuseum.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret

TeaterMeldingar
Jan H. Landro

Kven har makt over kven?

Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

Foto: Another World Entertainment

FilmMeldingar
Håkon Tveit

Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

Foto: Javad Parsa / NTB

KommentarSamfunn
SveinTuastad

Å fjerne Støre no vil vere ei panikkhandling som skaper fleire problem enn det løyser for Arbeidarpartiet.

Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov
Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis