Ideen var sosialdemokratiet på sitt beste. Kyrkje- og undervisningsminister Helge Sivertsen (1913–86) brukte statleg marknadsmakt på uventa vis. Gjennom eit kulturfond skulle forfattarane få sikre rammevilkår, forlaga ein større marknad, biblioteka eit oppdatert utval av bøker, og publikum skulle få meir lesestoff enn nokon hadde drøymt om. Dei nye støtteordningane skulle forvaltast av Norsk kulturråd. Rådet har stort sett fått drive på armlengds avstand til kunstnarlege villfaringar hos folkevalde.

I Noreg kjem det ut mange fleire diktsamlingar enn folketal og bokmarknad skulle tilseie. I dei fleste land høyrer dikt mest til i tidsskrift og antologiar. Ei heil bok med eigne dikt er ei sak for dei få, dei beste, dei mest populære. Frå 1958 var Paal Brekke primus motor for lyrikklubben Diktets venner, skipa av Aschehoug og Gyldendal. Bokklubben fekk jamvel lokallag, og Diktets venner i Skien rundar 60 år i år. Trass i 2000 medlemer blei klubben avvikla i 1962 og ført vidare av Den norske Bokklubben som Bokklubbens Lyrikkvenner.

Alfred Fidjestøl har vist at ideen om innkjøpsordningar kom frå sjefsbibliotekar Henrik Hjartøy ved Deichmanske bibliotek i Oslo vinteren 1959. Med Norsk kulturfond blei ideen realisert. På få år dobla støtteordninga talet på lyrikkbøker. I 1950-åra gav forlaga ut i gjennomsnitt 30 lyrikkbøker i året, og av dei var 12 eller 35 prosent på nynorsk. I sitt første år kjøpte Kulturrådet i 1965 inn 43 diktsamlingar, i 1990 heile 71. Seinare er om lag 60 diktbøker kjøpte inn kvart år, av dei om lag ein tredel på nynorsk.

Mange fleire bøker kjem ut enn dei Kulturrådet kjøper inn. I rekordåret 1990 kom det ut 50 lyrikkbøker på nynorsk, og under halvparten blei kjøpte inn. Langt på veg har Kulturrådet skapt ein større marknad for lyrikk enn det Kulturrådet sjølv går god for.

Ein gong kring tusenårsskiftet endra diktsamlinga karakter. Ei diktbok skulle no helst vere noko meir ei samling av enkeltdikt. No skulle det vere samanheng, som i eit epos, ei forteljing med gjennomgåande motiv, eller i det minste eitt tema som dikta krinsa om. Eit dikt kunne vere meir enn godt nok i seg sjølv, men det var ikkje nok.

Dette skjedde få år før songlyrikken gjekk stikk motsett veg. Det komponerte albumet er blitt sjeldan vare. Kulturindustrien spreier enkeltsongar, tidsskrifta trykkjer enkeltdikt, men i bokform kjem enkeltdikta ofte til kort.

No har strøymetenestene gjort 2.30 til ny idealtid for songlyrikk.

Ottar Grepstad

Ottar Grepstad er forfattar og litteraturvitar.

Neste veke: Språkpress på kjøkkenet