Vegvisar utan veg
Mykje er i endring i sjøfarten, men sjøen står ikkje i ro, og losleideren heng der framleis.
Los Ove Henning Smelvær og kaptein Krzystof Bubacz i ferd med å fortøye «Yeoman Bontrup» utanfor steinbrotet.
– Du må gjerne stå i ro litt og kjenne på rørslene før du går i leideren. Men når du vel å gå, må du ikkje nøle, då må du berre gå på.
Eg sit i losbåten «Kvanhovden», og los Ove Henning Smelvær gjev meg instruksjonar. Vi er på veg ut til losmerket, staden der lospliktige skip plukkar opp vegvisaren sin. Der skal vi kome oss om bord i det 250 meter lange bulklasteskipet «Yeoman Bontrup». Ute er det sekkemørkt, vinden kjem og går, eg har kjent sjøen verre, men stille er han ikkje. «Yeoman Bontrup» skal til Dyrstad i Bremanger og hente stein, og losen har hovudansvaret for at den store skuta kjem seg trygt inn i den nokså smale fjordarmen.
For losen er dette ein vanleg dag på jobben. Jobben som trass i GPS og AIS og ekkolodd og radar og alle dei andre digitale hjelpemidla sørger for at ni av ti varer i verda kjem fram. 90 prosent av alt gods går nemleg med båt. Om skuta er lengre enn 70 meter eller breiare enn 20 eller 50 meter, eller om ho fraktar farleg last, må ho ha los om bord i lospliktig sone (innanfor grunnlinja). Også cruiseskip treng los om bord når dei kjem innaskjers, inn der havet ikkje er så flatt som det ser ut på overflata, der det skjuler skjer, nakkar og grunner, der straumen er sterkare på eine sida av fjorden enn på hi, der kunnskap kan vere til liten nytte utan erfaring når ein skal dreie ein båt kring eit nes i ein fjord som ikkje er breiare enn han må vere.
For meg er dette litt meir enn ein vanleg dag på jobben. Losbåten er liten og «Yeoman Bontrup» er stor. Eg har klatra opp leiderar utanpå skutesider før og veit at det kan vere vanskelegare enn det ser ut, men aldri har eg klatra opp ein så lang som denne.
Leidsogumadr
Ein los er en vegvisar. Los kjem frå gamalengelsk lad som tyder veg eller lei. Det gamalnorske ordet for los var leidsogumadr – ein som visste kor leia gjekk.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
