Eit land på leit etter tryggleik

Familien min synest det er vanskeleg å vere flyktningar. For å kople av frå tanken på det som er att heime og uvissa om framtida, freistar dei glede seg over dei lokale omgjevnadene og interessere seg for arkitekturen og historia kring dei. I byrjinga tok dei bilete, men det gjer dei ikkje lenger. Lokalbefolkninga, som er særs positivt innstilt til flyktningar reint allment, har ikkje mykje til overs for folk som ter seg som turistar. «Veit du ikkje at det er krig?!» ropar dei.

I dag tidleg drog eg til butikken igjen. Det er fire av oss, men vi har berre eitt sett med nøklar til ein bustad som tilhøyrer ein annan. Vi treng å få laga minst to sett til, men det finst ikkje uslipte nøklar å oppdrive. Mannen i nøkkelbutikken seier at dei har venta på levering, men så langt er ingen nøklar komne. Det er ein ny type varemangel i heile Vest-Ukraina. Byane er fulle av flyktningar. Dei er velkomne i heimar, får rom og leilegheiter, plassar i pensjonat og skular. Men dei fleste av dei treng nøklar.

Dette husværet fekk vi av ei pensjonert kvinne eg aldri hadde møtt før – ein slektning av vener. Ho drog sin veg for å bu hos dottera og tok ikkje eingong med seg maten frå kjøleskapet. Ho bad oss ete han. Først var det korkje oppvarming eller varmt vatn. Dagen før åtaket på Ukraina braut varmtvasstanken saman. Om natta går temperaturen ned til minus 1–2 celsius. Vi lét det meste av dei varme kleda våre liggje att i Kyiv. Vi trudde berre ikkje at det skulle bli svært kaldt. I midten av februar hadde vi trass alt sett vårteikn, og sola skein.

Eigentleg tenkte vi lite på kva vi burde ta med oss. Vi såg for oss at vi skulle dra til landsbyen ikkje langt frå Kyiv og vende tilbake etter kort tid. Slik er det vel alltid i starten av ein krig.

Eigaren av leilegheita ringde etter ein røyrleggjar, og eit par dagar seinare kom han. Han såg over oppvarmingssystemet og sa at han laut få tak i nokre reservedelar. Han skulle kome og fikse varmtvasstanken så snart han fann dei. To dagar etter kom han, kring midnatt, og arbeidde i om lag ein time. Han geispa. Han ønskte å halde seg vaken, så han prata. Eg stod og heldt i ei lommelykt og lyste på tanken, eller snarare lytta. Han snakka om seg sjølv, at han hadde reparert varmtvasstankar heile livet, at han av og til vart invitert heim til rikfolk. Han hadde til og med blitt køyrd med privatsjåfør til og frå staselege villaer. Når alt kjem til alt, bryt varmtvasstankar saman i rike herskapshus òg! Endeleg, kring klokka eitt på natta, fór han sin veg. Han tok ikkje urimeleg betalt. Han sa han ville gå heim. Han ville ikkje ringje etter drosje.

Denne leilegheita liknar leilegheita til dei døde foreldra mine – det er som eit museum over sovjetæraen. To rom, eit lite kjøken, toalett og bad. Stova er fylt med skap og bokhyller av tre. Alle bøkene er utgjevne i Sovjetsamveldet, og alle er på russisk. Til og med ukrainske klassikarar er omsette til russisk. Eigaren er ein russisktalande innbyggjar i Vest-Ukraina. Vest-Ukraina er tryggare for alle, for russisktalande òg. Dei fleste sivile som er drepne av den russiske armeen i Kharkiv, Mariupol, Tsjernihiv og andre byar, er russisktalande eller etniske russarar.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare