Nytt valår, ny transportplan
Knut Arild Hareide seier at han vil nytta meir på Nasjonal transportplan enn forgjengarane, men han lover likevel mykje mindre. Dei mest lønsame prosjekta er dessutan skubba inn i ei ukjend framtid.
Regjeringa med samferdselsminister Knut Arild Hareide og statsminister Erna Solberg la fram fram stortingsmeldinga om ny Nasjonal transportplan (NTP) førre fredag.
Foto: Terje Pedersen / NTB
Under framlegginga av Nasjonal transportplan (NTP) førre fredag kom samferdselsminister Knut Arild Hareide med ei utsegn som gjekk på alle nyhendesendingar den dagen: «Vi er alle syndarar.» Rett nok sa han dette om Erna Solberg, men det kan vera liten tvil om at han òg kunne seia det om NTP-en og dei som prioriterer der. For statens regelverk er klart: Pengane skal investerast der dei gjer mest nytte for seg. Men alle samferdselsministrar, regjeringar og storting syndar gong på gong mot den regelen.
For å seia det spissformulert: Noreg bruker mykje meir på vegar og jarnbane enn alle andre, og vi nyttar pengane mykje dårlegare. Om vi samanliknar oss med dei andre nordiske landa og Tyskland og Storbritannia, ligg dei og vaker på mellom 0,5 prosent og 1 prosent av bruttonasjonalproduktet (BNP) i samferdselsinvesteringar. I 2005 var vi eit «normalland», så byrja det å stige, for så å taka heilt av under Erna Solberg. Vi har hamna på 2 prosent av BNP. Og som Svein Gjedrem alltid peika på: Når vi kastar pengar etter eit område, får vi ein kostnadseksplosjon i retur.
Ikkje tid for å skjera
Då skulle ein trur at tida var komen for å skjera i NTP-en. Det er ho ikkje. I førre NTP var planen å nytta 1064 milliardar, fire år seinare er vi komne opp i 1200 milliardar, der 123 milliardar er bompengar. Her høyrer det rett nok med å nemna at den førre planen i praksis var ei fordobling i kostnader samanlikna med den siste planen som Stoltenberg 2 regjeringa la fram. Denne gongen er realauken berre på om lag 80 milliardar 2021-kroner.
Men så var det denne samfunnsøkonomisk lønsemda, då. Den siste planen hadde ein negativ samfunnsøkonomisk verdi på 179 milliardar. Kva er så tala for denne? Her gjer Hareide det vanskeleg for lesarane. Han vil nemleg berre snakka om dei fyrste seks åra av planen. Men hugs altså at han seier at om Stortinget gjer som han ynskjer, er den samla kostnaden over tolv år på 1200 milliardar. Grunnen til at han helst vil snakka om dei fyrste seks åra, er at planen no kontinuerleg skal ha rullerande vurdering. «Samtidig innfører vi porteføljestyring av investeringene, slik at prosjekter som lykkes best med optimaliseringen vil kunne gjennomføres først.»
Lite sikkert
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
