Per Anders Todal

peranders@dagogtid.no

I Noreg gjev lova ein enkel og klar regel for arbeidsgjevarar som vil permittere tilsette: Dei må halde fram med å betale ut løn dei første 15 dagane av permitteringa. Lov om lønsplikt under permittering er meint å gje ein viss tryggleik for arbeidstakarar. Det bør ikkje vere for enkelt for arbeidsgjevarane å ty til permittering. Men det finst eitt unnatak frå denne lova, og det gjeld fiskeforedlingsbedrifter. Unnataket har bokstaveleg tala naturlege årsaker: Ein industri som er avhengig av leveransar frå fiske, er spesielt utsett for svingingar i råstofftilgangen. Vêr og vind og sviktande fiske er vanskeleg å føresjå, det er store sesongvariasjonar, og mangel på råstoff kan føre til at arbeidsfolk i landanlegga blir gåande gjerandslause. I denne industrien har difor staten teke ansvar for å betale ut dagpengar til dei som blir permitterte, frå dag ein.

Laks som bestilt

Dette unnataket gjeld ikkje berre for foredling av villfisk, men også for lakseslakteri og andre bedrifter som tilarbeider laks. Her er ikkje dei naturlege årsakene like klare, for lakseoppdrett er ein industri med langt betre kontroll på leveransane sine enn fiskarane. Slakting og levering av laks kan planleggjast lang tid i førevegen, og berre unnataksvis blir leveransane hindra av uvêr eller andre uføresette hendingar. Likevel kan altså selskapa som tilarbeider laks, permittere tilsette på statens rekning frå dag ein. Og ikkje så sjeldan gjer dei det. Kvart år blir det slakta mykje meir laks i månadene fram mot jul enn på vinter og tidleg vår, av grunnar som har med veksten til laksen og dermed lønsemda å gjere.

Sjenerøs

Det siste året har dette fritaket for lønsplikt fått eit kritisk søkjelys på seg. «Et lakseslakteri kan i mye større grad planlegge produksjonen og er ikke utsatt for vær og vind i like stor grad. Dette er en lønnsom og fremoverlent næring som ikke burde ha behov for særskilte ordninger. (...) en periode med lønnsplikt vil sannsynligvis også bidra til at arbeidsgiverne strekker seg litt lenger for å unngå permitteringer», skreiv Anne Berit Aker Hansen i eit innlegg i Fiskeribladet i januar i år. Ho er forbundsleiar i Norsk Nærings- og Nytelsesmiddelarbeiderforbund, som organiserer mange av dei tilsette i fiskeindustrien.

Storparten av anlegga som slaktar og foredlar laks i Noreg, er integrerte delar av oppdrettsselskapa. Denne veka har permitteringsvarsla frå SalMar og Lerøy ført til nye spørsmål om den sjenerøse ordninga. «En del av de rekordoverskuddene selskapene har levert de siste årene, er sparte lønnskostnader til permitterte ansatte. Lønnskostnader som i stedet betales av Nav», skreiv Dagens Næringsliv på leiarplass onsdag.