USA

Bernt Hagtvet

bernt.hagtvet@stv.uio.no

– Professor Mayhew, du har studert amerikansk politikk eit heilt akademisk liv. Kva trur du no, tre månader før valet? I 2016 synte valundersøkingane ein klår siger for Hillary på dette tidspunktet. Vil det same hende no, at kandidaten med favorittstempelet likevel ikkje vinn?

– Biden er den mest sannsynlege vinnaren. Han har eit så klart forsprang i junimålingane at det til vanleg brukar borge for siger i november. Men demokratane bør ikkje tinge nye gardiner i Det ovale kontoret enno. Tidlegare har kandidatar opplevd ei kraftig mobilisering seint i valsesongen – Truman i 1948, Humphrey i 1968 (enda han ikkje vann), Reagan i 1980, Bush sr. i 1988 og Trump i 2016.

– Så det kan gå mot ei gjentaking av Hillarys lagnad for Biden?

– Ja, det kan hende igjen. Men hugs at målingane i 2016 kan ha gjeve oss eit falsk svar; dei var ikkje gode nok. Til dømes kunne det ha vore eit skjult Trump-reservoar i veljarskaren som målingane ikkje fanga opp. Målingane var ikkje klåre nok på utdanning som viktig faktor for å fastslå partisympati. Det mistaket vil ikkje bli gjenteke.

Mayhew peikar òg på dei konkrete hendingane som spela inn like før valet. Særleg var rapporten frå FBI-sjefen James Comey, om e-posten til Hillary Clinton og replikken hennar om «the deplorables», dei elendige, dei uvitande og uutdana, utslagsgjevande. Dessutan fekk ikkje målingane med seg den særs kraftfulle, men seine mobiliseringa for Trump.

­– Men gløym ikkje at målingane likevel ikkje var så dårlege. Hillary vann trass alt eit fleirtal av veljarane, men dei fordelte seg på «feil» stader, kan ein seia. Dei fleste av oss «ekspertar» var medvitslaust fokuserte på «trygge delstatar» og såg ikkje kor tett det var i dei blå delstatane (det vil seie dei demokratiske). Med andre ord, kor lite som skulle til for å endre utfallet. Vi tala om «den blå veggen» (nemning på demokratiske statar, red. merk.), som skulle stogge Trump, men den barrieren synte seg å vere full av hòl. Og ja, Clinton-kampanjen skulle ha drive kampanjen betre i Wisconsin, som Bill Clinton foreslo. Men vi må ta eit steg attende: Mange presidentvalkampar er «toss-ups» (kron og mynt-avgjerder, red. merk.) der det tilfeldige, eller det i nærleiken av det tilfeldige, slår ut, same kva kampanjen dreier seg om.

– Me les om Trumps «base». Kven er dei?

– Han utgjer om lag 40 prosent av veljarane. Mange av dei er frå den rurale, kvite, mannlege arbeidarklassen utan vidaregåande utdanning. Dei er religiøse og nasjonalistiske. Denne grunnbasen er temmeleg solid og gjer det lite truleg at Trump vil hamne mykje under desse 40 prosentane. Samstundes gjer dei det ikkje lett for han å kome over desse 40 prosentane.

– Har handteringa av covid-19-pandemien styrkt eller svekt Trumps støtte?

– Korkje den eine eller den andre vegen. Problemet til Trump er den delen av sentrum som kan overtydast, det vil seie dei som ligg i ytterkanten av «basen», grunnfjellet hans, ikkje basen sjølv. Det er her, i denne sona, kampen no står, kampen om dei marginale veljarane, så å seie, dei som definerer seg sjølve som uavhengige, «independents». Eg ser ikkje at black lives matter-kampanjen vil svekkje Trump i valkampen. Han har når alt kjem til alt, «lov og orden»-kortet i bakhand.

Det verkelege problemet hans er handsaminga av pandemien, meiner Mayhew.

­– Det kan felle presidenten. Oppfatninga av Trump som ein som ikkje var situasjonen vaksen i covid-19-saka, kan bli ein dødsstøyt. Hugs at han har framstilt seg sjølv som mannen som er den beste «manageren», businessleiaren. Når det gjeld plutselege hendingar, kan vi sjå på Herbert Hoover i 1931, som vart treft av den store depresjonen, eller Carter i 1980, som bala med Iran-krisa og ein elendig økonomi. Ideologiske omsyn og dei/oss-polariseringa kan verta trengde tilbake i møte med administrativ inkompetanse.

– Kvar vert valet avgjort?

– I kjernestatane Wisconsin, Michigan, Florida og Pennsylvania. Og vi burde no leggje til Ohio og Idaho. Desse statane posisjonerer seg likt, «in tandem» som vi seier. For å vinne må Trump auke tilslutnaden sin der med 3–4 prosent.

– Trump blir skulda for lygn, vulgaritetar, kvinnehistorier, rasisme og fåkunne. Likevel røystar mange kristne på han. Kvifor?

– Alt det du nemner, ser ut til å bli undergrave av prinsippspørsmål. Mange evangelikanarar, både menn og kvinner, ser venstresida som sekulær, antireligion, antitradisjon, som invaderande elitistar, pretensiøse og undertrykkjande når dei får ein sjanse. Dei vert sett på som nokon som vil utrydde kulturen, og som tenderer mot å drepe småborn. For mange overskuggar abortspørsmålet alt.