JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Ordskifte

Treslag og bruksområde

Or kan bli meir enn ved.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Utløe av or bygd i 1890-åra.

Utløe av or bygd i 1890-åra.

Foto: Bjørn Austigard

Utløe av or bygd i 1890-åra.

Utløe av or bygd i 1890-åra.

Foto: Bjørn Austigard

1811
20240119
1811
20240119

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Or

I Dag og Tid nr. 1 2024 er det ein artikkel med overskrifta «Or kan bli meir enn ved». Artikkelen fanga interessa mi, for dette er eit tema som har oppteke meg lenge.

Eg voks opp på ein vanleg gard i Eikesdalen i Romsdal på 1950-talet, og der såg eg korleis mest alle treslag hadde sitt bruksområde. Då eg vart tilsett som museumslektor på Romsdalsmuseet i 1975, merka eg meg at det eine treslaget etter det andre var brukt i hus, reiskapar og i munnleg tradisjon. Oppveksten min var gull verd i det formidlingsarbeidet eg var kommen opp i. Også me romsdalingar seier ‘ore’ om gråor, og eg brukar derfor den nemninga her.

«Folk var fulle av livserfaring, derfor vart alle treslag nytta»

I samband med at Romsdalsmuseet fekk tilbod om å flytte eit høyløe/utløe bygd av ore i 1904, sende eg ut ei spørjeliste om «Ore som nyttevekst» til dei flest bygdelag i Romsdal. Det kom inn 24 svar, dei fleste frå velvaksne karar som visste kva ulike treslag vart bruka til. Gjennomsnittsalderen var 75 år i 1980.

Færing av or bygd i krigsåra 1940–45.

Færing av or bygd i krigsåra 1940–45.

Foto: Bjørn Austigard

Eg skal ikkje her gå i detalj om kva den enkelte svara. Om det skulle interessere, så ligg heile materialet arkivert i Romsdalsarkivet på Romsdalsmuseet. Artikkelen som eg skreiv på grunnlag av denne innsamlinga, står i Romsdalsmuseets årbok 1980, og her er underoverskriftene mine: hesjestaur, ljås-orv, mjølkeringer og smørkoppar, bær- og sildetønner, børtre og tresko, møblar og panel o.l., utløer, båtar, ved, knott og kol og dreia koppar.

Somme fortalde også kva ore ikkje kunne brukast til. Men det stoppa ikkje der. Ein av mine beste informantar gjennom mange år, kom med følgjande gåte: «Når er or-vidja best?» Svaret er: «Når ein ikkje har noko betre!» Folk var fulle av livserfaring, derfor vart alle treslag nytta, også oren.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Or

I Dag og Tid nr. 1 2024 er det ein artikkel med overskrifta «Or kan bli meir enn ved». Artikkelen fanga interessa mi, for dette er eit tema som har oppteke meg lenge.

Eg voks opp på ein vanleg gard i Eikesdalen i Romsdal på 1950-talet, og der såg eg korleis mest alle treslag hadde sitt bruksområde. Då eg vart tilsett som museumslektor på Romsdalsmuseet i 1975, merka eg meg at det eine treslaget etter det andre var brukt i hus, reiskapar og i munnleg tradisjon. Oppveksten min var gull verd i det formidlingsarbeidet eg var kommen opp i. Også me romsdalingar seier ‘ore’ om gråor, og eg brukar derfor den nemninga her.

«Folk var fulle av livserfaring, derfor vart alle treslag nytta»

I samband med at Romsdalsmuseet fekk tilbod om å flytte eit høyløe/utløe bygd av ore i 1904, sende eg ut ei spørjeliste om «Ore som nyttevekst» til dei flest bygdelag i Romsdal. Det kom inn 24 svar, dei fleste frå velvaksne karar som visste kva ulike treslag vart bruka til. Gjennomsnittsalderen var 75 år i 1980.

Færing av or bygd i krigsåra 1940–45.

Færing av or bygd i krigsåra 1940–45.

Foto: Bjørn Austigard

Eg skal ikkje her gå i detalj om kva den enkelte svara. Om det skulle interessere, så ligg heile materialet arkivert i Romsdalsarkivet på Romsdalsmuseet. Artikkelen som eg skreiv på grunnlag av denne innsamlinga, står i Romsdalsmuseets årbok 1980, og her er underoverskriftene mine: hesjestaur, ljås-orv, mjølkeringer og smørkoppar, bær- og sildetønner, børtre og tresko, møblar og panel o.l., utløer, båtar, ved, knott og kol og dreia koppar.

Somme fortalde også kva ore ikkje kunne brukast til. Men det stoppa ikkje der. Ein av mine beste informantar gjennom mange år, kom med følgjande gåte: «Når er or-vidja best?» Svaret er: «Når ein ikkje har noko betre!» Folk var fulle av livserfaring, derfor vart alle treslag nytta, også oren.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle
Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis