Tid for å følge menneskerettane
Markering mot Fosen-vindkraft utanfor Sametinget.
Foto: Jan Langhaug / NTB
Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no
Fosen-saka
I ein leiar i Dag og Tid skriv redaktør Svein Gjerdåker at det er tid for eit kompromiss i Fosen-saka, og at vi må finne ei løysing der vindturbinane får stå, samtidig som reindrifta på Fosen får fortsette, om enn ikkje heilt som før.
MDG er einig med Gjerdåker i at dette er ei vanskeleg sak med mange dilemma, til dømes mellom natur og rein energi, som vi treng meir av i framtida. Det er likevel ein farleg veg å gå dersom vi vel å ikkje følge menneskerettane fordi det får så store økonomiske eller praktiske følger.
At menneskerettane kan vere eit politisk problem, er heile poenget – det skal hindre fleirtalet i å krenke mindretalet sine rettar. Rettsgarantiar kan ikkje bygge på og verte avgrensa av fleirtalet sine oppfatningar.
I Fosen-saka inneber det at menneskerettane til den samiske befolkninga og deira rett til å drive reindrift på Fosen må trumfe storsamfunnet sitt behov for kraft frå akkurat denne vindparken. Dette omsynet må òg trumfe omsynet til dei sure kronene det vil koste å ta ned deler av eller heile vindparken.
Det er ikkje den samiske befolkninga som skal lide fordi det blei gitt konsesjon til å bygge vindpark, før spørsmålet om det krenkte reindriftsutøvarane sine menneskerettar, var avgjort i retten. Regjeringa tok den gongen ein råsjanse på at staten ville vinne i retten, men ho tapte. Kva for presedens vil det ha for seinare saker, dersom vi no godtek vindparken likevel?
Fosen-saka har vore utreda i meir enn ti år i rettsvesenet. Høgsterett har i handsaminga av saka sett på om det finst gode nok avbøtande tiltak for at reindriftsutøvarane skal kunne ha dyra på vinterbeite og utøve kulturen sin, samtidig som vindturbinane held frem med drifta som i dag, men har ikkje funne slike løysingar. Det er derfor aktivistane meiner at den einaste moglege konklusjonen er at vindturbinane må takast ned, sjølv om ikkje det står beint fram i dommen.
Vi står midt i ei naturkrise kor artar døyr ut i rekordtempo, og vi kan derfor ikkje lenger halde fram med å øydelegge meir og meir natur utan også å øydelegge moglegheitene for dei som kjem etter oss. Regjeringa har nettopp signert ein internasjonal avtale der Noreg har lova å verne 30 prosent av naturen vår.
Enten det er på Fosen eller i Amazonas, har urfolk ei heilt essensiell rolle i å forvalte naturen. Som storsamfunn er dette noko vi burde takke for, ikkje øydelegge for.
Arild Hermstad er partileiar i MDG.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no
Fosen-saka
I ein leiar i Dag og Tid skriv redaktør Svein Gjerdåker at det er tid for eit kompromiss i Fosen-saka, og at vi må finne ei løysing der vindturbinane får stå, samtidig som reindrifta på Fosen får fortsette, om enn ikkje heilt som før.
MDG er einig med Gjerdåker i at dette er ei vanskeleg sak med mange dilemma, til dømes mellom natur og rein energi, som vi treng meir av i framtida. Det er likevel ein farleg veg å gå dersom vi vel å ikkje følge menneskerettane fordi det får så store økonomiske eller praktiske følger.
At menneskerettane kan vere eit politisk problem, er heile poenget – det skal hindre fleirtalet i å krenke mindretalet sine rettar. Rettsgarantiar kan ikkje bygge på og verte avgrensa av fleirtalet sine oppfatningar.
I Fosen-saka inneber det at menneskerettane til den samiske befolkninga og deira rett til å drive reindrift på Fosen må trumfe storsamfunnet sitt behov for kraft frå akkurat denne vindparken. Dette omsynet må òg trumfe omsynet til dei sure kronene det vil koste å ta ned deler av eller heile vindparken.
Det er ikkje den samiske befolkninga som skal lide fordi det blei gitt konsesjon til å bygge vindpark, før spørsmålet om det krenkte reindriftsutøvarane sine menneskerettar, var avgjort i retten. Regjeringa tok den gongen ein råsjanse på at staten ville vinne i retten, men ho tapte. Kva for presedens vil det ha for seinare saker, dersom vi no godtek vindparken likevel?
Fosen-saka har vore utreda i meir enn ti år i rettsvesenet. Høgsterett har i handsaminga av saka sett på om det finst gode nok avbøtande tiltak for at reindriftsutøvarane skal kunne ha dyra på vinterbeite og utøve kulturen sin, samtidig som vindturbinane held frem med drifta som i dag, men har ikkje funne slike løysingar. Det er derfor aktivistane meiner at den einaste moglege konklusjonen er at vindturbinane må takast ned, sjølv om ikkje det står beint fram i dommen.
Vi står midt i ei naturkrise kor artar døyr ut i rekordtempo, og vi kan derfor ikkje lenger halde fram med å øydelegge meir og meir natur utan også å øydelegge moglegheitene for dei som kjem etter oss. Regjeringa har nettopp signert ein internasjonal avtale der Noreg har lova å verne 30 prosent av naturen vår.
Enten det er på Fosen eller i Amazonas, har urfolk ei heilt essensiell rolle i å forvalte naturen. Som storsamfunn er dette noko vi burde takke for, ikkje øydelegge for.
Arild Hermstad er partileiar i MDG.
Fleire artiklar
Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.
Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss
Orda mellom oss
Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.
Teikning: May LInn Clement
«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.