Språk

Ole Jan Borgund

Kjell Arild Pollestad er misnøgd med korrekturen i Dag og Tid og gir utvitydig uttrykk for det i eit lesarbrev i førre utgåve av bladet. Pollestad nemner tre døme: «Det sixtinske kapell» er retta til «Det sixtinske kapellet», «førde» er retta til «førte», og «gleda» er retta til «glede».

Alle desse rettingane er i samsvar med gjeldande nynorskrettskriving. På nynorsk bruker vi bestemt form i særnamn som «Det kvite huset», «Den engelske kanalen» og «Det sixtinske kapellet», no er «førte» eineform av verbet føre i preteritum, og «gleda» i ubestemt form var rett nok brukt på biskop Hognestads tid, men no heiter det «glede» i ubestemt form.

Men det går tydeleg fram av lesarbrevet at Pollestads ærend ikkje er å få forklaringar på rettingane. Derimot krev han rett til å gå utanfor norma i tekstane han skriv, og grunngir kravet dels ved å vise til Arvid Langelands ordliste og licentia poetica, dels ved å slå fast at «det heiter … Punktum».

I Dag og Tid gir vi skribentane stort spelerom i val av skrivemåtar og bøyingsmønster, så lenge dei held seg innanfor gjeldande nynorsk rettskriving, og så lenge det ikkje er umotiverte stilbrot i tekstane. Den nynorske norma vi har i dag, er eit kompromiss mellom mange omsyn, men ho burde vere så romsleg at dei fleste skrivande kan finne seg til rette der.

Samtidig er vi i avisa også medvitne om at hovudmålet er å nå fram til lesarane med innhaldet i artiklane. Derfor unngår vi helst ein del gammalvorne ord som rett nok står i ordboka, men som kan stengje mange av lesarane ute. På den andre sida unngår vi helst til dømes «heit-ord» (sjølv om dei står i ordboka) så sant det lèt seg gjere, til ergring for somme skribentar, til glede for mange lesarar.

Nynorskbrukarane er ein minoritet som er omgitt av bokmål på alle kantar i kvardagen, anten det er merkinga på hyllene i lokalbutikken eller nyhendeartiklar på nettet. Altfor mange av dei – også mange som er skribentar av yrke – er usikre på si eiga rettskriving, eller på kva som er «lov å skrive», som dei seier. Eg meiner det er viktig at Dag og Tid ikkje medverkar til å skape meir tvil og uvisse ved å tillate unormert nynorsk i det redaksjonelle stoffet. Skuleelevar skal ikkje oppleve å bli retta av læraren når dei bruker skrivemåtar og bøyingsformer som dei har henta frå Dag og Tid.

Det er ikkje slik at Språkrådet normerer for å gjere livet surt for språkbrukarane, og det er ikkje slik at korrekturlesarar rettar for å ergre skribentane. Sjølvsagt kan vi gjere feil, vi òg, men eg meiner det er ein styrke at avisa enno held seg med korrekturlesarar, og dette får eg stadfesta ved å lese andre aviser. For at rettingane våre ikkje skal bli meir eller mindre vilkårlege, må vi ha ei norm å gå ut frå, og vi har ikkje noko betre utgangspunkt enn det som er gjeldande rettskriving for nynorsk.

Ein skulle kanskje ikkje tru det når ein les ordskiftespaltene i Dag og Tid, men eg har inntrykk av at dei fleste skribentane, kor kjenslevare dei enn er, og dei fleste lesarane er nøgde med korrekturen i avisa.

Ole Jan Borgund er skrivar, omsetjar, protestantisk lekmann og korrekturlesar utan nåde i Dag og Tid.