«Jøden» som ein militær trussel skapte eit folkemord.

Skal ein forklare holocaust, må ein sjå på den radikaliserande effekten krigen hadde på det nazistiske prosjektet. Konstruksjonen og identifiseringa av jøden som partisan – og dermed som ein militær trussel og eit tryggleiksproblem – var eit avgjerande steg i utryddinga av jødane i Europa.

Den 30. januar 1939 – på seksårsdagen for maktovertakinga – heldt Adolf Hitler ein tale i den tyske riksdagen. Her sette han fram «profetien» om at Europas jødar ville bli utsletta i ein ny verdskrig. Seks og eit halvt år seinare hadde 6 millionar jødar blitt myrda.

Forfølginga av jødane i Nazi-Tyskland hadde allereie før 1. september 1939 gjeve seg ekstreme utslag. Men den nye europeiske storkrigen endra dei føresetnadene regimet hadde for å realisere Endlösung der Judenfrage – "den endelege løysinga". I kjølvatnet av krigen forsvann moglegheita til å presse den jødiske folkesetnaden til å emigrere. Ein kunne heller ikkje deportere dei til Madagaskar (!), men andre og meir radikale moglegheiter openberra seg.

Med det tyske åtaket på Sovjetunionen 22. juni 1941 starta utslettinga av Europas jødiske folkesetnad. «Operasjon Barbarossa» skulle vere ein erobrings- og utryddingskrig, noko Hitler gjorde ettertrykkjeleg klart den 30. mars 1941. Han forklarte den øvste leiinga i Wehrmacht kva han forventa: Jødebolsjevismen og dei som representerte han, skulle utslettast. Det var ein kamp mellom rasar og ideologiar, og det skulle ikkje vere nokon «kameratskap» med fienden.

At «Operasjon Barbarossa» skulle vere ein ideologisk og rasistisk utslettingskrig, var alt klart for dei innvigde. I tett samarbeid med Wehrmacht utvikla Riksministeriet for ernæring og jordbruk den såkalla Svoltplanen. Dei væpna styrkane til Nazi-Tyskland skulle i størst mogleg grad forsynast frå dei erobra områda, og alt overskotet skulle sendast tilbake til Tyskland. Resultatet ville bli hungersnaud og sveltedaude for millionar av sovjetiske borgarar.

Samtidig drøfta SS og Wehrmacht ansvarsfordelinga for «nøytraliseringa» av dei erobra områda. Denne gongen hadde ikkje Wehrmacht nokon motførestillingar, slik dei hadde under felttoget mot Polen. Så dei tok imot samarbeidet med SS med glede. Styrkane til Heinrich Himmler og Reinhard Heydrich (Einsatzgruppen m.m.) fekk fritt spelerom bak fronten. Wehrmacht var fullstendig klar over at oppgåva var å drepe svært mange menneske, hovudsakleg jødar.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare