Jau, krig endra Grieg
Les også
Faksimile Dag og Tid 13. januar.
Inga militærpolitisk reorientering hos Nordahl Grieg
Les også
Jan Mayen 1942: Nordahl Grieg (i midten) og medsoldatar med røyer fiska i Nordlagunen, ein ferskvasslagune sørvest på øya. Til høgre står Karl Hjelvik (1909–1975), garnisonssjef på Jan Mayen.
Foto: Magasinet for Alle, nr. 40, 1963.
Krig endra Grieg
Les også
Faksimile Dag og Tid 13. januar.
Inga militærpolitisk reorientering hos Nordahl Grieg
Les også
Jan Mayen 1942: Nordahl Grieg (i midten) og medsoldatar med røyer fiska i Nordlagunen, ein ferskvasslagune sørvest på øya. Til høgre står Karl Hjelvik (1909–1975), garnisonssjef på Jan Mayen.
Foto: Magasinet for Alle, nr. 40, 1963.
Krig endra Grieg
Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no
Nordahl Grieg-dikt
I Dag og Tid for to veker sidan, i saka «Krig endra Grieg», attgav og samanlikna eg dei to Nordahl Grieg-dikta «Til ungdommen» (1936) og «Øya i Ishavet» (1942): «Det er eit paradoks at me nyttar ’Til ungdommen’ som ’nasjonal trøystesong’ når Nordahl Grieg sjølv endra meining og gjekk til åtak på haldningane i diktet.» At lyrikaren i 1942-diktet siterer og kritiserer 1936-diktet, set eg i samanheng med krigsutbrotet og okkupasjonen som fann stad i tida mellom dei to dikta, og som påverka mellom andre Nordahl Grieg og Arnulf Øverland og tilhøvet deira til nasjonen og kongen, Moskva og Stalin.
«Kan henda er det noko rett i denne historiseringa», skriv fyrsteamanuensis Kristoffer Jul-Larsen i eit lesarinnlegg førre veke, «men Rem sin tekst er djupt problematisk». Jul-Larsen har nemleg funne sin eigen knagg å hengja dikta på –?ikkje ein verdskrig, men ein studentfest. Som kjeldene fortel, vart det eine av dikta, «Til ungdommen», skrive «til ein fest i Studentersamfunnet som eit mottrekk mot ein forventa aksjon frå Nasjonal Samling».
Som politisk bakteppe trekkjer eg inn Menstadslaget i 1931, men av fleire grunnar les eg ikkje dikta i ljos av studentfesten, som ifylgje Jul-Larsen er einaste forsvarlege lesemåte. 1) Det er ikkje studentfesten, men krigsutbrotet som gjev meining til den sterke friksjonen mellom dikta. 2) «Til ungdommen» (1936) er mindre av eit uttala protest- og høvesdikt enn til dømes Øverlands «Du må ikke sove» frå same år. Det ser ein både av diktteksten i seg sjølv og av den uvanleg omfattande, 70-årige resepsjonssoga.
At Jul-Larsen vel å hengja dikta på studentfestknaggen, kjem uventa av di han ikkje kan nytta knaggen til å nærma seg ei einaste diktline. «Diktet er altså eit høvesdikt», skriv han, «eit høvesdikt meint» [mi kursivering] eit eller anna konkret, held han fram, som om han veit noko om diktet som me andre og kjeldene ikkje veit, og det er jo spanande – heilt til ein lyt innsjå?at han ikkje kan koma med eit einaste konkret døme frå dikta.
Biografien til Grieg opptek han, men dikta til Grieg ser i liten grad ut til å interessere han. Difor interesserer det han heller ikkje i det heile teke å vurdera hovudpoenget i diktsaka mi, og dei konkrete døma eg gjev frå Grieg-dikta, som at «stans dem [granatane] med ånd!» i 1936 vert «skal vi vinne det [vårt land], / skjer ikke det ved ånd» i 1942.
Ei slik krigsrelatert haldningsendring for 80 år sidan freistar eg så å sjå i samanheng med at parti på venstresida, til liks med granneland, no, etter Russlands åtak på Ukraina, drøftar eigne haldningar. Nordahl Grieg er sjølvsagt eit relevant namn i desse diskusjonane òg. Samanlikninga eg gjer, er såleis lite original, anna enn for Jul-Larsen, som omtalar henne som «Rems eigen politikk».
Håvard Rem er journalist i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no
Nordahl Grieg-dikt
I Dag og Tid for to veker sidan, i saka «Krig endra Grieg», attgav og samanlikna eg dei to Nordahl Grieg-dikta «Til ungdommen» (1936) og «Øya i Ishavet» (1942): «Det er eit paradoks at me nyttar ’Til ungdommen’ som ’nasjonal trøystesong’ når Nordahl Grieg sjølv endra meining og gjekk til åtak på haldningane i diktet.» At lyrikaren i 1942-diktet siterer og kritiserer 1936-diktet, set eg i samanheng med krigsutbrotet og okkupasjonen som fann stad i tida mellom dei to dikta, og som påverka mellom andre Nordahl Grieg og Arnulf Øverland og tilhøvet deira til nasjonen og kongen, Moskva og Stalin.
«Kan henda er det noko rett i denne historiseringa», skriv fyrsteamanuensis Kristoffer Jul-Larsen i eit lesarinnlegg førre veke, «men Rem sin tekst er djupt problematisk». Jul-Larsen har nemleg funne sin eigen knagg å hengja dikta på –?ikkje ein verdskrig, men ein studentfest. Som kjeldene fortel, vart det eine av dikta, «Til ungdommen», skrive «til ein fest i Studentersamfunnet som eit mottrekk mot ein forventa aksjon frå Nasjonal Samling».
Som politisk bakteppe trekkjer eg inn Menstadslaget i 1931, men av fleire grunnar les eg ikkje dikta i ljos av studentfesten, som ifylgje Jul-Larsen er einaste forsvarlege lesemåte. 1) Det er ikkje studentfesten, men krigsutbrotet som gjev meining til den sterke friksjonen mellom dikta. 2) «Til ungdommen» (1936) er mindre av eit uttala protest- og høvesdikt enn til dømes Øverlands «Du må ikke sove» frå same år. Det ser ein både av diktteksten i seg sjølv og av den uvanleg omfattande, 70-årige resepsjonssoga.
At Jul-Larsen vel å hengja dikta på studentfestknaggen, kjem uventa av di han ikkje kan nytta knaggen til å nærma seg ei einaste diktline. «Diktet er altså eit høvesdikt», skriv han, «eit høvesdikt meint» [mi kursivering] eit eller anna konkret, held han fram, som om han veit noko om diktet som me andre og kjeldene ikkje veit, og det er jo spanande – heilt til ein lyt innsjå?at han ikkje kan koma med eit einaste konkret døme frå dikta.
Biografien til Grieg opptek han, men dikta til Grieg ser i liten grad ut til å interessere han. Difor interesserer det han heller ikkje i det heile teke å vurdera hovudpoenget i diktsaka mi, og dei konkrete døma eg gjev frå Grieg-dikta, som at «stans dem [granatane] med ånd!» i 1936 vert «skal vi vinne det [vårt land], / skjer ikke det ved ånd» i 1942.
Ei slik krigsrelatert haldningsendring for 80 år sidan freistar eg så å sjå i samanheng med at parti på venstresida, til liks med granneland, no, etter Russlands åtak på Ukraina, drøftar eigne haldningar. Nordahl Grieg er sjølvsagt eit relevant namn i desse diskusjonane òg. Samanlikninga eg gjer, er såleis lite original, anna enn for Jul-Larsen, som omtalar henne som «Rems eigen politikk».
Håvard Rem er journalist i Dag og Tid.
Les også
Faksimile Dag og Tid 13. januar.
Inga militærpolitisk reorientering hos Nordahl Grieg
Les også
Jan Mayen 1942: Nordahl Grieg (i midten) og medsoldatar med røyer fiska i Nordlagunen, ein ferskvasslagune sørvest på øya. Til høgre står Karl Hjelvik (1909–1975), garnisonssjef på Jan Mayen.
Foto: Magasinet for Alle, nr. 40, 1963.
Krig endra Grieg
Fleire artiklar
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.
President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.
Foto: Evan Vucci / AP / NTB
Harris blir heimsøkt av inflasjonen
Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.
Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB
– Meiningslaust å straffe sjuke
Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.