Gaza

Jens Chr. Lundeland

Dag og Tid intervjua Israel-vennen Bjarte Ystebø 27. oktober. Han seier: «FN har ikkje moralsk autoritet i Midtausten-spørsmål. Spørsmålet er ikkje kva han [generalsekretæren] meiner, men kva jussen seier. Her forsvarer forskarar Israel.»

Eg fekk eit innblikk i den juridiske argumentasjonen, då eg las boka Palestina – Israels historiske og folkerettslige legitimitet, utgitt på Hermon forlag i 2020, openbert skriven for Israel-venner og kristenkonservative.

Her blir den juridiske tilnærminga framheva som den rette veg til sanning. Det som passar Israel si sak, blir framheva, mens motparten blir neglisjert og demonisert. San Remo-resolusjonen i 1920, då stormaktene gav jødane suverenitet over heile Palestina, som omfatta dagens Israel, Jordan, Judea, Samaria og Gaza, er det einaste folkerettsleg legale grunnlaget for oppretting av ein stat for det jødiske folket. Det som skjedde seinare med oppdelinga av det britiske mandatområdet i Palestina, mellom anna med opprettinga av Jordan, var eit svik og brot på folkeretten. FN si rolle blir karakterisert som utidig og ulovleg innblanding.

Oppgjeret etter første verdskrigen førte som kjent til nye katastrofar. Konferansen i San Remo, som var ein etterrakst av Versaillestraktaten, galdt mellom anna landegrenser i Midtausten. Med kolonimaktene Frankrike og Storbritannia i førarsetet vart resultatet prega av eigeninteresse.

Ein heim for jødane var nok til tider, og i visse krinsar, høgt på agendaen, men det var den strategiske realpolitikken som vog tyngst. Humanismen var ein underordna faktor.

Ein kan mislike hendingar i historia, men skal ein rette opp all verdas urett dei siste 3000 år, så fører det berre til nye katastrofar. Å gå i retten for Israel og prosedere på eit krav om heile det opphavlege Palestina er ekstremt og farleg. Men det blir meir og meir tydeleg at det er dette som er landet sin strategi, og at det palestinske folket skal fordrivast.

Forfattaren framstiller gjennomgåande Israel som eit offer som alltid har hatt retten på sin side. Rett nok hevdar han at Israel har gjort nokre feil, som for eksempel Camp David-avtalen i 1978, Oslo-avtalen i 1993, fredsavtalen med Jordan i 1994, og tilbaketrekkinga frå Gaza i 2005. Alle fredsforsøk var altså feilgrep!

Forfattaren underbygger prosedyren med å sitere amerikanske og israelske juristar som er ute i same ærend som han sjølv. Det gir sjølvsagt kraft og vekt i framstillinga av Israel si sak. Men vi bør i rettferdas namn også høyre motparten si framstilling før vi feller ein endeleg dom.

Korleis ville eg reagere på å bli jaga ut or heimen min, få huset mitt jamna med jorda, på mobbing og trakassering frå naboar som tek seg til rette i huset mitt og på mi jord? Når styresmakta skyt på meg, slår San Remos folkerett av 1920 i bordet og fortel at det slett ikkje er mi jord, ikkje min heim, då har eg lite å stille opp med på lovleg vis.

Den religiøse og politiske fanatismen må byggast ned på begge sider. Ein bør diskutere om statsdanning basert på religion, anten det er islam, jødedom eller kristendom, er framtidsretta, på grunn av konfliktar og diskriminering som det ofte fører med seg.

Ei statsdanning av to skilde landområde på Gaza og Vestbreidda er ein unaturleg konstellasjon og ikkje lenger realistisk. Palestina bør bli ein stat med dagens Israel inklusiv Vestbreidda og Gaza. Ei demokratisk grunnlov må på plass, med like rettar for alt folket som bur innanfor desse grensene. Staten må vere sekulær, utan ei religiøs overbygning. Dei religiøse heilagdomane må vere fritt tilgjengelege for alle. Sionismen må vike.

Ei slik løysing vil innebere at det palestinske folket kjem i fleirtal. Men evnar ein over tid å fokusere på framsteg til alle sitt beste, vil folk etter kvart innta politiske standpunkt på tvers av etnisk og religiøs bakgrunn. FN, landa i Midtausten og stormaktene må støtte opp om og presse gjennom ei slik statsdanning. Det er eit ikkje ubetydeleg mindretal av innbyggarane i Israel og dei palestinske områda som ønskjer ei slik løysing.

I dag kan dette synast urealistisk, men langvarig politisk arbeid er som kjent det moglege sin kunst. Ein må kaste av seg fundamentalismen og hatet, og stake ut ein ny kurs.

Kloke leiarar må gå føre og vise veg, og ikkje slik som no då ekstremistar på begge sider styrer mot avgrunnen.

Folkeretten er ikkje hoggen i stein. Det juridiske sporet, som Israel-venner forfektar, bidreg ikkje til fred, men til folkefordriving og nye katastrofar.