Georg Johannesen

Kenneth Berstad

Kaj Skagen skriv i Dag og Tid sist veke at Georg Johannesen knapt har «nye, friske lesarar». Om ikkje heilt frisk, så er iallfall underteikna ein ivrig og relativt sett «ny» Georg Johannesen-lesar, som verken har møtt eller hatt han som lærar.

Fyrst og fremst honnør til Skagen som har løfta fram viktige nordiske idékjelder som til dømes diktaren og teologen Nikolai Grundtvig. Skagen skriv i boka Norge, vårt Norge at grundtvigianismen av embetsstanden blei rekna for å vere «politisk farlig på grunn av dens antiautoritære mål om å utvikle alminnelige menneskers selvstendige tenkning».

Men eg tykkjer det er rart at Skagen ikkje les Georg Johannesen i same retning, som ei demokratisk kraft som tek til orde for nettopp «menneskers selvstendige tenkning». For mange er han den fremste læraren i tekst og maktkritikk på norsk, blant anna gjennom totalretorikken, som Skagen skriv er ein «altomfattande ideologi».

Slik eg forstår totalretorikken, er det ikkje ein «altomfattande ideologi», men eit språksyn som mellom anna viser kva ideologi er, og kvar det er, og som kan vere med på å avsløre konvensjonane og dei sosiale funksjonane i reklamespråk, politisk språk, kulturspråk og andre former for språk og litteratur. Eit kritisk fundament der ein anerkjenner at makta strekkjer seg heilt ut til ytterkantane av språket.

Til slutt: Når ein brukar omgrep som disippel og meister i samband med Georg Johannesen, får eg inntrykk av at ein ikkje heilt ynskjer å forstå dei mest grunnleggjande konsepta hans. «Vil du være profet, Georg Johannesen?» spurde NRK han for ein del år sidan. «Nei, jeg har ingen planer i den retning. Og jeg tror at skal en være profet i vår tid, så nytter det ikke å drive sånt spill med at kjære leser du skal vær så god nå begynne å bli slik og slik. Hvis jeg skal være profet, så skal jeg heller være anti-profet som skaper skepsis til de profetene vi møter rundt oss hele tiden.» Etter mitt skjønn fins noko av kjernen i forfattarskapen hans her, inkluderinga av det antifaglege, ei maktkritisk haldning som går igjen. Georg Johannesen verkar som ein type lærar ein løner dårleg ved å bli verande elev.

Kenneth Berstad er jordskifte­kandidat i Bane NOR SF og
seriøs hobbysofist.