Den Nationale Scene, Lille Scene

Vibeke Flesland Havre:

NAV betaler

Regi: Vibeke Flesland Havre
Dramaturgi: Åste Marie Bjerke
Scenografi: Mari Watn
Kostyme: Julie Jensen

Vibeke Flesland Havre har spesialisert seg på å lage det ho kallar borgarteater. Ho vel seg eit tema, inviterer «vanlege» folk til å fortelje om røynslene sine – i dette tilfellet med arbeidsløyse og NAV, så samlar ho desse folka til forteljarverkstad, komprimerer historiene deira og gir eit utval av kjeldene høve til å presentere historia si for publikum ved å spele seg sjølv. Med dette har DNS til dels nådd eit nytt publikum, konseptet har vore ein stor suksess og alle framsyningane er utselde.

Ærleg tala

Åtte personar – merkeleg nok fem menn og tre kvinner (det plar vere omvendt) – er samla kring eit leirbål, sjølve urforteljesituasjonen. Stykkevis og delt, heile tida med vekslande perspektiv, men verknadsfullt sydd saman, fortel dei om seg sjølv, kva som har ført dei dit dei er i dag, kva som gjekk gale, kva dei har opplevd (og ikkje opplevd) og korleis situasjonen har påverka livet deira.

Dei åtte fortel ærleg om livet sitt – om sjukdom, depresjon, oppvekst i alkoholisert familie og andre forhold som har bringa dei inn i NAV, dette systemet som kanskje er for overveldande for somme, men som fungerer etter intensjonen for andre. Forteljingane er både rørande og opprørande og går tvillaust inn i ein røyndom som er relevant for langt fleire enn vi «uskadde» har fantasi til å sjå for oss. Det er nettopp evna til å la oss få eit innblikk i det og dei som lever bak statistikken, som gjer slike oppsetjingar så viktige. Især gjer det inntrykk å høyre kva arbeidsløyse, enten ein er i NAV eller ei, kan gjere med folk i form av isolasjon og tap av menneskeverd.

Menneskeleg nærleik

Ein veikskap ved denne framsyninga er at i siste delen spreier historia seg i fleire retningar, går ut over det som skulle vere tema og synest gå litt i oppløysing. Når dei medverkande mot slutten også gjev seg til å filosofere med heller store ord, verkar det ikkje lenger som om det er dei sjølve som snakkar, men som om dei berre framfører replikkar andre har lagt i munnen på dei. Slikt skaper avstand i ei framsyning som elles har identifikasjon og menneskeleg nærleik som berebjelke. Eg vil tru at dei som står på scena, har eit rikt tilfang av røynsler, som med fordel kunne vore nytta i staden for filosofering om verdsproblem.

Uansett, dette tek ikkje bort verdien av å oppleve denne forma for borgarteater. Vibeke Flesland Havre har sett i gang ei rørsle som bør få avleggarar mange stader.

Forteljarane er ikkje scenevande, men klarar seg imponerande bra, med somme som sjølvsagt maktar å slå seg laus meir enn andre. Især markerer Johanne Magnus seg positivt, men ho er langt frå den einaste som stråler, for dei aller fleste demonstrerer at dei har noko på ei scene å gjere. At somme talar med uterøyst, er noko regien burde ha teke hand om.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er journalist og fast skribent i Dag og Tid.