Teatret Vårt

Tennessee Williams:

Sporvogn til begjær

Omsett av Leif Schiødt-Helgeland
Regi: Uwe Cramer
Scenografi og kostyme:
Thomas Bjørnager

Kva skjer når ein drygt sytti år gammal klassikar blir «modernisert»?

Det kjem an på korleis ein går fram, og her er to ulike versjonar på to ulike teater denne sesongen interessante å samanlikna. Begge nyttar same omsetjinga, men på Oslo Nye Teater har regissør Kim Bjarke omarbeidd teksten og lagt inn kjappe replikkar som truleg er meinte å gi komikar Linn Skåber «litt ekstra» å spele på i hovudrolla. Det fungerer ikkje heilt godt i samanhengen, ikkje trur eg heller at Skåber trong slik «hjelp».

Frå forfattarens side var stykket like mykje meint som ein sørstatstragedie som ein personleg tragedie. Typisk er hovudpersonen Blanche DuBois fallert alt då handlinga tek til. Så det er ikkje eit sosialt fall vi er vitne til. Det har alt hendt, men blir gradvis avdekt i framsyninga. Lagnaden hennar er bilete på eit forfina, amerikansk sørstatssamfunn som i mellomkrigstida sleit med å realitetsorientere seg. I dag er det kanskje «rustbeltet», som ironisk nok bar Trump fram til valsiger, som slit mest. Men det kjem så visst ikkje av «high life» og røyndomsfjerne levemåtar.

Teatret Vårt i Molde har flytt handlinga fram til vår tid, men elles ikkje gjort store endringar. Det fungerer betre, men reduserer dramaet til meir av ein personleg lagnad, utan dei vidare sosiale implikasjonane som ligg i Tennessee Williams’ tekst. Men sidan heile handlinga speler seg ut innanfor veggene i ein bygard, treng det ikkje ha så mykje å seie for opplevinga av stykket.

Ei svært påfallande endring er likevel gjort, og ho ville vore utenkjeleg i trettiåra: Mannen Blanche (Sara Fellman) prøver å forføre, er farga (Hugo Mikal Skår).

Skjøre, nevrotiske Blanche prøver å distansere seg frå ei nedverdigande fortid og oppsøkjer den jordnære søstera Stella (Johanna Mørck) og den noko primitive og direkte mannen hennar, Stanley Kowalski (Bjørnar Lisether Teigen). Han gjennomskodar faktene og talemåtane hennar, men ser ikkje kva sårbart menneske han har med å gjere. Dei er rake motsetningar, og maktkampen er ho dømd til å tape. Men trong han krone sigeren med å valdta svigerinna si?

Det er litt uforståeleg kvifor Blanche i opninga kjem nærast krabbande inn på scenen. Er det for å vise at ho har eit alkoholproblem? Det får vi jo tidsnok innblikk i. Men derifrå og ut leverer Sara Fellman ein overtydande innsats, der ho ikkje berre speler ei Blanche som speler ei kvinne ho ikkje lenger er, men også får meg til å tru at denne kvinna – i alle høve tidvis – sjølv trur på illusjonen ho prøver å skape. Og den vondvakre sluttscenen taklar ho nydeleg.

Bjørnar Liseth Teigens brutale Stanley gir henne motstand frå første stund. Han vinglar mellom sjarm og råskap, men blir gradvis farlegare. God er også Johanna Mørck i den vanskelege rolla mellom beskyttar av ei søster ho er glad i, og forsvarar av eit råskinn ho ikkje kan leve utan.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er journalist og fast skribent i Dag og Tid.