Rogaland Teater

Karl Ove Knausgård:

Om våren

Dramatisering, regi, scenografi og videodesign: Anders M. Andersen
Komponist: Adrien Munden

Om våren, den tredje og kanskje beste av dei fire romanane Knausgård skreiv til den vesle dotter si, vender seg til ei jente som berre er tre månader gammal og skildrar ein dag i barnets liv. Rett nok også med eit midtparti der forfattaren reflekterer over tilværet og ser tilbake på ting som har skjedd med den vesle familien før den yngste dottera kom til verda.

I sceneversjonen har Anders M. Andersen lagt seg tett opptil romanen. Vi kjenner att replikkar og naturskildringar som må vere henta ordrett frå boka. For det han har laga, er ikkje ei dramatisering i eigentleg meining, men noko mellom tradisjonelt forteljeteater og avansert høgtlesing, tilsett ein dæsj referat. Men ved å heile tida la replikkar og setningar vandre mellom dei medverkande og la alle personane vere i stadig rørsle, gir han framsyninga dynamikk og tempo som sikrar god framdrift.

Regigrep

Det som likevel slår meg mest, er korleis han har endra vektlegginga av stemninga. I romanen ligg depresjonane som mor til jenta stadig opplever, som ein dirrande undertone som stundom når overflata og blir heilt dominerande. I sceneutgåva har dette fått mykje større rom og tek etter kvart heilt over. Slikt blir det nok meir dramatikk ut av, men ikkje nødvendigvis betre teater. Til alt hell får ein del av Knausgårds natur- og vårstemningsskildringar vere med over på scenen. Det skaper ei kjærkome motvekt. Det same gjeld somme glimt av humor.

Andersen har gjort eit par interessant regigrep som pregar framsyninga. Han gjer dottera til tenåringsjente, som står i dialog med faren og slik endrar einetalen i romanen. Men ikkje berre samtalar ho med faren, ho er stundom forteljar, stundom mora eller andre personar. Det gjer rolla utflytande og uklar, jenta blir ingen eigen person – berre ein spegel for dei andre, og då hjelper det ikkje at Eili Harboe speler både uttrykksfullt og kjenslevart.

Kvardagsvisdom

Dessutan får mora, fint tolka av Ragnhild Arnestad Mønness, bli med i spelet og delta i dialogen. I romanen er ho ein person det helst blir tala om – sidan ho det meste av tida ligg på sjukehuset. Dramaturgisk er dette eit pluss og langt mindre problematisk enn «behandlinga» av dottera.

Den som likevel ber framsyninga, er Torbjørn Eriksen i farsrolla. Han er til stades heile tida, som regel i sentrum for det som skjer og ikkje skjer, og finn gode uttrykk for dei skiftande sinnsstemningane og dei sterke sjølvutleveringane Knausgård har lagt i munnen på han. Ein kontrollert og fin prestasjon.

Romanen er rik på menneskekunnskap og kvardagsvisdom, og Andersen har ønskt å få med seg så mykje som råd over i sceneutgåva. Sjølv om behandlinga av tema som sjølvmord, identitet, determinisme, den kravlause kjærleiken, vondskap, personlegdom eller tilknytingsløyse blir harelabbprega, har Andersen klart å leggje dei inn i dialogen på ein måte som gir meining.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er journalist, forfattar og fast skribent i Dag og Tid.