Den Nationale Scene

Henrik Ibsen:

Vildanden

Konsept og regi: Yana Ross
Scenografi og kostyme:
Simona Bieksaité

I Bergen, på trygg avstand frå Ibsenfestivalen, har Den Nationale Scene late latvisk-amerikanske Yana Ross leike seg med Vildanden. Og leik er det blitt, så det held og vel så det.

I regien nyttar ho alle høve til å la aktørane leike seg, og stundom blir scenen reine leikestova – utan at det tilfører stykket noko radikalt nytt.

Ibsen kalla stykket for ein tragikomedie, og Ross har teke han på ordet ved å spele meir på humor og å gjere framsyninga nokså uhøgtidleg. Meir radikalt er det at ho endrar på Hedvig-karakteren. Her har ikkje 14-åringen dårlege augo, som skulle prove at ho er dotter av gamle Werle. Nei, ho har Downs syndrom, og blir spelt av Anne Sofie Kvalvik, som også har Downs.

Dette grepet gjer noko med heile framsyninga, men kan ikkje fullt ut forklare eller grunngi sluttscenen, der stykket får karakter av hemndrama. I Kvalviks skikkelse har Hedvig færre replikkar enn vanleg, men ho har eit nærvær som får løgnene og falskspelet bak den småborgarlege fasaden til å slå sprekkar. Hennar Hedvig er enkel, og det gjer det paradoksalt nok vanskelegare å manipulere henne. Når ho til slutt løyser oppgåva fundamentalisten Gregers Werle (Frode Bjorøy) har stilt henne, er det ved på dramatisk vis å hogge over den gordiske knuten.

Regien har mange videoinnslag, og musikkvala til Ross, som spenner frå Grieg via Lionel Ritchie til Wagner, er gjennomført filmatiske i måten ho nyttar dei på. Det fungerer svært godt. Især når den fæle sluttscenen blir akkompagnert av fredsbøna frå Bellini-operaen Norma. Til gjengjeld blir ein del av symbolbruken så overtydeleg at det knapt er noko att til publikum å fundere over. Men framleis er den evig aktuelle konflikten mellom «vakker» livsløgn og kompromisslaus sanning intakt, sjølv om Dr. Rellings klassiske replikk her kling mindre overtydande enn vi til vanleg høyrer han.

Jan H. Landro