Den Nationale
Scene, Lille Scene

Fredrik Brattberg:

Sørsiden

Regi: Tyra Tønnesen
Scenografi og kostyme: Leiko Fuseya
Komponist og lyddesignar: Alf Lund Godbolt

Nest etter Jon Fosse og Arne Lygre er Fredrik Brattberg (41) den mest spelte norske dramatikaren i utlandet. Denne hausten har stykke av han premiere på fem europeiske og ein amerikansk scene. Den Nationale Scene sikra seg urpremieren på Sørsiden, eit originalt drama med ekko av Beckett, især hans Happy Days, og endå tydelegare av Jon Fosse. Både Fosse og Brattberg nyttar seg av ein forskuvingsteknikk, der scener blir repeterte, men aldri heilt likt, som satsar i eit musikkstykke (forfattaren er også komponist). Hos Brattberg skjer det rett nok mindre subtilt enn hos Fosse, men grepet er det same.

Ein viktig skilnad er elles at Brattberg i Sørsiden varslar kvar repetisjon med at barnet i familien skrik som ein måse og gjer vengerørsler med armane.

Dette er ei historie om tre generasjonar – eit eldre ektepar (Sissel Ingri Tank-Nielsen og Sverre Røssummoen), sonen (Knut Erik Engemoen), svigerdottera (Sunniva Du Mond Nordal) og barnebarnet Frida (Evelina Rygg). Dei skal vere saman nokre dagar på familiehytta og dyrke freden, roa og samhøyrsla.

Storm i vente

Men alt før handlinga tek til, får vi eit varsel om at det er storm i vente. Og nettopp fordi det opnar med overdriven idyll og vellæte, anar vi kva som vil komme. Alt i den første av eit halvt dusin repetisjonar kjem det første, vesle varselet. Det tek ikkje lang tid før sonen byrjar snakke om at han vil dra over til sørsida for å bade, og dit vil han ha med seg dottera. Dette irriterer dei andre, og for kvar repetisjon blir irritasjonen større – inntil han går over i vreide og open konflikt.

Problemet er ikkje sørsida, men brotet med idyllen (alt er «så deilig»), og det uttala ønsket om å vere saman og halde krampaktig på noko som det kanskje ikkje er så mykje att av likevel. Det er utbrytaren som ikkje skal tolast; betre blir det ikkje av at han vil ha med seg jentungen.

Ytterlegare eit forstyrrande element i form av døden dukkar òg opp. Lyset i nabohytta får bestemora til å tru at kvinna der kan vere død. Ho snakkar sjølv om at dette blir siste gong familien er samla på hytta, så kanskje veit ho meir enn ho vil fortelje barn og barnebarn.

Framsyninga representerer eit fint ensemblespel, der dei fire vaksne står godt til kvarandre. Unge Evelina Rygg imponerer med sitt ordlause spel som får fram ulike nyansar av det ho tenkjer på og føler.

Surrealisme

Overspelet blant dei vaksne er til tider så markant at eg trur det må vere medvite. Dessutan kler det dei absurde innslaga, som stadig kallar på latteren. Det absurde, eller surrealistiske, finn vi ikkje minst i dei overdimensjonerte rekvisittane til scenograf Fuseya, eller steinar som illuderer kaffikoppar og radio. Alt i scenografien er grått og sandete, også dei vaksne. Berre jenta med gul badedrakt stikk seg ut.

Brattberg, som nesten aldri blir spelt på norske scenar, har eit skarpt auge for detaljar og ei fin evne til å gi dei tyngd i teksten. Han inviterer til attkjenning og treffer truleg dei fleste av oss heime.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er journalist og forfattar og fast skribent i
Dag og Tid.