JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

TeaterMeldingar

Gi plass til det nye!

Eit fromt ønske for teateråret 2019 (og dei følgjande åra): Meir teater, mindre såkalla dramatiseringar av populære romanar!

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen

Foto: Ingun A. Mæhlum

Foto: Ingun A. Mæhlum

3448
20190104
3448
20190104

Kommentar
Jan H. Landro

janh@landro.bergen.no

Vi har bak oss eit år der såkalla dramatiseringar av kjende romanar har fått ein altfor stor plass på norske scenar. Av det vi kjenner til om planane framover, blir det neppe færre slike framsyningar første halvåret av 2019. Omgrepet dramatisering er i mange tilfelle blitt grovt misbrukt. For det minner ikkje eingong om dramatisering når ein berre framfører ein nedkorta romantekst utan å ha gjort anna enn nett det: korta han ned. På norsk har vi eit greitt ord for slikt: gjenforteljing. Men å sjå dette på scenen er heller ugreitt.

Meir enn tvilsamt

Når stadig fleire teater – helst institusjonsteater – nyttar seg av slike grep, synest økonomi og publikumstal å vere hovudgrunngivinga. Kunstnarleg er det meir enn tvilsamt. Kvifor driv teater med nokolunde trygg økonomi med dette? Slike lettvinte øvingar ser vi langt mindre til i det frie feltet. Dei satsar i staden på å arbeide fram nye, originale stykke – ofte med godt resultat. Når den nye kulturmeldinga, Kulturens kraft, set opp «Kunst- og kulturuttrykk av ypparste kvalitet» og «Danning og kritisk refleksjon» som overordna mål, bør kulturminister Trine Skei Grande sjå i nåde til desse gruppene på heilt anna vis enn det dei har opplevd til no.

Det er knapt å vente at slike «litterære» oppsetjingar har noko nytt å tilføre, i staden blir publikum gitt steinar for brød i form av dårlege Det Beste-utgåver. Synd å seie, men Hålogaland Teaters nedstrippa og ostehøvla versjon av Roy Jacobsens allereie klassiske De usynlige, skaffa neppe forfattaren ein einaste ny lesar. Og dei som hadde lese romanen på førehand, gjekk truleg vonbrotne frå teateret.

Strålande

Heldigvis finst det teater som går den motsette vegen, som satsar på nyskriven dramatikk. 2018 viste oss ein tendens som ikkje er ny, men som dette året er blitt monaleg styrka: aktuelle stykke baserte på intervju med menneske i sårbare situasjonar eller menneske som har heilt spesielle røynsler. Dramaturgisk blir resultatet kanskje ikkje alltid heilt som ein kunne ønskje, men innhaldet blir opplevd som så nært og så relevant at kunstnarlege innvendingar blir mindre viktige.

Eit strålande døme er framsyninga Utafor, som hausta to Hedda-prisar i førre sesong, for beste ungdomsteater og spesialprisen for Særleg kunstnarleg innsats. Her er fire unge menneske i dagens Noreg intervjua om deira historier, som omfattar drapstrugsmål, ekstremisme, utanforskap, radikalisering og fordommar. Av dette sterke materialet, og med dei fire som speler seg sjølv, har Svein Tindberg på Det Norske Teatret skapt ei framsyning så skakande at ho burde vore obligatorisk både for unge og vaksne.

Effektfullt

Eit anna døme er Uten navn, der Østfold Kulturutvikling lèt fire skodespelarar gi liv til ulike lagnader frå den såkalla russcenen. Også dette bygt på intervju, her med rusmisbrukarar og pårørande. Enkelt teater, men effektfullt, og noko som gjer sterkare inntrykk og kjennest langt meir relevant enn mykje som elles er å sjå på norske institusjonsscenar.

Denne typen framsyningar treng nok å bli kunstnarleg foredla, men her er det enno mykje å hente. Romanklassikarane kan vi utforske i godstolen heime.

Jan H. Landro er journalist og forfattar og fast skribent
i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Kommentar
Jan H. Landro

janh@landro.bergen.no

Vi har bak oss eit år der såkalla dramatiseringar av kjende romanar har fått ein altfor stor plass på norske scenar. Av det vi kjenner til om planane framover, blir det neppe færre slike framsyningar første halvåret av 2019. Omgrepet dramatisering er i mange tilfelle blitt grovt misbrukt. For det minner ikkje eingong om dramatisering når ein berre framfører ein nedkorta romantekst utan å ha gjort anna enn nett det: korta han ned. På norsk har vi eit greitt ord for slikt: gjenforteljing. Men å sjå dette på scenen er heller ugreitt.

Meir enn tvilsamt

Når stadig fleire teater – helst institusjonsteater – nyttar seg av slike grep, synest økonomi og publikumstal å vere hovudgrunngivinga. Kunstnarleg er det meir enn tvilsamt. Kvifor driv teater med nokolunde trygg økonomi med dette? Slike lettvinte øvingar ser vi langt mindre til i det frie feltet. Dei satsar i staden på å arbeide fram nye, originale stykke – ofte med godt resultat. Når den nye kulturmeldinga, Kulturens kraft, set opp «Kunst- og kulturuttrykk av ypparste kvalitet» og «Danning og kritisk refleksjon» som overordna mål, bør kulturminister Trine Skei Grande sjå i nåde til desse gruppene på heilt anna vis enn det dei har opplevd til no.

Det er knapt å vente at slike «litterære» oppsetjingar har noko nytt å tilføre, i staden blir publikum gitt steinar for brød i form av dårlege Det Beste-utgåver. Synd å seie, men Hålogaland Teaters nedstrippa og ostehøvla versjon av Roy Jacobsens allereie klassiske De usynlige, skaffa neppe forfattaren ein einaste ny lesar. Og dei som hadde lese romanen på førehand, gjekk truleg vonbrotne frå teateret.

Strålande

Heldigvis finst det teater som går den motsette vegen, som satsar på nyskriven dramatikk. 2018 viste oss ein tendens som ikkje er ny, men som dette året er blitt monaleg styrka: aktuelle stykke baserte på intervju med menneske i sårbare situasjonar eller menneske som har heilt spesielle røynsler. Dramaturgisk blir resultatet kanskje ikkje alltid heilt som ein kunne ønskje, men innhaldet blir opplevd som så nært og så relevant at kunstnarlege innvendingar blir mindre viktige.

Eit strålande døme er framsyninga Utafor, som hausta to Hedda-prisar i førre sesong, for beste ungdomsteater og spesialprisen for Særleg kunstnarleg innsats. Her er fire unge menneske i dagens Noreg intervjua om deira historier, som omfattar drapstrugsmål, ekstremisme, utanforskap, radikalisering og fordommar. Av dette sterke materialet, og med dei fire som speler seg sjølv, har Svein Tindberg på Det Norske Teatret skapt ei framsyning så skakande at ho burde vore obligatorisk både for unge og vaksne.

Effektfullt

Eit anna døme er Uten navn, der Østfold Kulturutvikling lèt fire skodespelarar gi liv til ulike lagnader frå den såkalla russcenen. Også dette bygt på intervju, her med rusmisbrukarar og pårørande. Enkelt teater, men effektfullt, og noko som gjer sterkare inntrykk og kjennest langt meir relevant enn mykje som elles er å sjå på norske institusjonsscenar.

Denne typen framsyningar treng nok å bli kunstnarleg foredla, men her er det enno mykje å hente. Romanklassikarane kan vi utforske i godstolen heime.

Jan H. Landro er journalist og forfattar og fast skribent
i Dag og Tid.

Romanklassikarane kan vi utforske i godstolen heime.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis