Den Nationale Scene, Store Scene

Karl Ove Knausgård:

Morgenstjernen

Dramatisert av Armin Kerber
Regi: Linus Tunström
Scenografi: Thilo Reuther
Kostyme: Christina Lovery

Med sceneversjonen av Morgen­stjernen har Den Nationale Scene levert ei ujamn, men til tider sprelsk framsyning som på sitt beste er framifrå teater. Stykket speler seg ut i spennet mellom kvardag og metafysikk. Det spesielle med lagnadene som blir skildra, er at dei ikkje blir avslutta, vi får ikkje vite «korleis det går». Det kjem kanskje i dei neste bøkene.

Dei ni hovudpersonane i boka er i stykket reduserte til seks, men endå ein eller to kunne vore skorne bort – då hadde den altfor lange eksposisjonen blitt meir overkommeleg. Handlinga dekkjer to uvanleg heite augustdagar i 2023. Brått kjem ei svær, sterkt lysande stjerne til syne på himmelen, urovekkjande og trugande. Samstundes opplever dei sentrale personane at uforklarlege ting skjer i og kring dei. Kan det vere endetidsteikn – knytte til klimakrise, pandemi eller kva?

Stykket syner korleis ulike kvardagsmenneske reagerer på fenomenet. Først og fremst er dette eit relasjonsdrama, om tilhøvet mellom ektefellar eller andre nærståande, men også om korleis dei møter dette «overnaturlege» som dei får heilt inn på livet – der også døden får ei stadig sterkare rolle.

Her er presten (Reny Gaassand Folgerø) som tviler på kjærleiken og må gravleggje ein mann ho møtte kvelden før, kassadama (Emilia Roosmann) som ser syner, pleiaren (Katrine Dale) som opplever ei dobbel personleg krise, barnehageassistenten (Jonatan Filip) som misser ein unge i golvet, og den religiøse grublaren (Sigmund Hovind).

Det er nesten uråd ikkje å lese ein religiøs dimensjon inn i det som skjer, især sidan tittelen er henta frå Bibelen. Og når stykkets desiderte skitsekk, den karikerte journalisten Jostein (Eirik del Barco Soleglad), mot slutten gjer alt for å berge den forsømde sonen som svever mellom liv og død, kan det vere på sin plass å tale om forløysing, i det minste forsoning. At dette også kan ha relevans for resten av historia, går fram av den visuelt strålande og rørande dødsscenen som rundar av stykket.

Stadig blir uro og uhygge planta i personane – og i publikum. Det er ein del av drivkrafta i framsyninga, forsterka – i somme tilfelle nærast på repeat – med musikkutt frå Händel via Simon & Garfunkel til svartmetall. Sentralt er spelet mellom lys og mørke, ope lende og skog; i dette grenselandet skjer avgjerande ting. Scenografien er fantasifull og innhaldsrik, framfor alt når personane beveger seg inn i det ukjende.

Humoren har fått større plass enn i romanen. Eit høgdepunkt er når Nietzsche, som jo erklærte Gud for død, to gonger slår ned Jesus. Videoen som heile tida rullar oppunder scenetaket, kjennest ofte unødvendig – anten overtydeleg eller mindre relevant.

Skodespelarprestasjonane er gode. Soleglad utmerker seg som den degraderte journalisten. Her får han spele på det han kan best – humoren og det bergenske. Framifrå er også Elisabeth «på randen» Moberg og Emilia Roosmann.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.