JUPITHER + JOSEPHSSON TEATERKOMPANI

LARS NORÉN:

Episode

REGI OG TILRETTELEGGING: SOFIA JUPITHER
SCENOGRAFI OG KOSTYME: ERLEND BIRKELAND
FESTSPILLENE I BERGEN

I sitt heilt ferske drama, med urpremiere i Sverige i april, maktar Lars Norén å kombinere det eksistensielle med det kvardagslege på eit vis som skapar attkjenning. Det skjer like lite som i eit Jon Fosse-stykke, men vi meir enn anar at dette vedkjem oss direkte.

Utgangspunktet er så vanleg som det kan vere – visning av eit hus som skal seljast. Scenograf Erlend Birkeland har plassert eit spissgavla hus på scenen, og bortsett frå ei lita hylle på bakveggen er det heilt tomt. Inn i det nakne rommet kjem seks personar, som blir der så godt som heile tida framsyninga varar, men dei står som saltstøtter når dei ikkje talar.

Ulike livsfasar

Dei seks grupperer seg i tre par i ulike fasar av livet: Ekteparet som eig huset (Åsa Persson og Jonas Sjöqvist), men no vil kvitte seg med det i von om å kunne leggje vonde minne og eit havarert ekteskap bak seg, eit middelaldrande ektepar (Cecilia Lindqvist og Mitja Sirén) som trur at ein ny bustad kan gi ny gneist til eit skrantande samliv, og eit ungt par (Jörgen Thorsson og Elisabeth Wernesjö) som er på jakt etter ein stad dei kan byrje livet sitt saman. Felles har dei denne uklare og ofte altfor optimistiske draumen om at bytte av bustad skal skape ei positiv endring.

Heilt i byrjinga av stykket gjer Norén eit grep som fortel at dette også i stor grad handlar om språk. Han lar to par ha nøyaktig same dialog. På den eine sida fortel det kor like – og alminnelege – vi er, på den andre sida illustrerer skifte i toneleie kor mykje meir enn ord språket vårt er, og kor mykje ulikt av meining som kan leggjast i dei same orda. Mistydingar, pausar og uvisse strekar under det språkleg uklare i (den manglande) kommunikasjonen i denne minimalistiske framsyninga.

Elles er dialogen para imellom av det heilt ordinære slaget: henting av barn, kva dei skal ha til middag og så vidare. Men det dreier seg også om fråverande barn, eit kjent Norén-tema. Det yngste paret ventar sitt første barn, det middelaldrande paret kranglar om korleis sonen skal prioritere mellom leksar og fotballtrening. Husseljarane er barnlause, får vi vite, men vi anar ein tragedie i fortida.

Fint samspel

Den gjennomgåande tonen i dialogane er irritasjon, stundom på grensa til ilske. Lite tyder på at huskjøp vil bli redninga. Personane har ikkje så mykje å seie til kvarandre, og når noko av dialogen kan verke komisk eller humoristisk, er han knapt meint slik av dei talande. Hovudinntrykket er heller at dette er menneske som ikkje er i stand til å kommunisere. Sjølv om seks personar i løpet av visninga kjem nær kvarandre, i alle høve fysisk, er det stort sett berre som skip som passerer kvarandre i nattemørket. Det såre ligg rett under overflata, men kjem sjeldan direkte til uttrykk.

Episode er framfor alt eit ensemblestykke med fint samspel. Og sjølv om temaet, slik det får utfalde seg på scenen, kan verke dystert, finst det også innslag av empati og godhug som lyftar framsyninga opp frå det menneskelege mørket.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er journalist, forfattar og fast skribent
i Dag og Tid.