Nationaltheatret, Hovudscenen

Arthur Miller:

Alle mine sønner

Omsetjar: Vibeke Saugestad
Regi: Maren Bjørseth
Musikk: Alf Lund Godbolt
Scenografi: Olav Myrtvedt
Kostyme: Alva Walderhaug Brosten

Det kjennest litt godt å oppleve at det framleis gir meining å framføre klassikarar på tradisjonelt vis, utan alle dei plagsame regipåfunna. At Maren Bjørseth har fylt opp delar av scena med kvite plaststolar, som innimellom blir flytta og dels kasta, får vi heller bere over med. Slike «symboltunge» øvingar er visst ikkje til å unngå, og her har dei sin funksjon. Stolflyttinga kan likevel ikkje hindre at framsyninga har fått mykje av den roa som gjer dette til ei meiningsfull oppleving.

På ibsensk vis, og tydeleg inspirert av han, gir Alle mine sønner (1947) ei djuptborande gransking av svik og skuld, som får ekstra dimensjonar fordi det er knytt til krigshandlingar og – skal det syne seg – i tillegg råkar heilt personleg. Her er det handlingar i den nære fortida som pressar seg opp i notida og tvingar fram ein dramatisk konfrontasjon.

Sviket

Joe Keller (Kim Haugen) eig ein fabrikk som under krigen mellom anna produserte delar til krigsfly. Trass i at han visste at nokre av motordelane frå fabrikken var defekte, sende han dei til det amerikanske flyvåpenet.

Resultatet blei katastrofalt. 21 soldatar styrta i døden, mellom dei truleg Joes son Larry. Keller tek ikkje ansvaret for det som skjedde, men seier seg uvitande og legg all skulda på sin partnar, nabo og venn, som får ei lang fengselsstraff. Som tilleggsstraff opplever han at borna hans aldri vitjar han i fengselet. Slik får sviket også ein sosial dimensjon.

Heime hos familien Keller rår ei forsert stemning av tryggleik; det er som om både fru Kate (Petronella Barker), familiefaren og den gjenlevande sonen Chris (Hermann Sabado) går på glør. Dei meir enn anar at heile sanninga ikkje er komen fram – trass i at Joe blei frikjent i retten og etter kvart har vunne attende respekten i samfunnet kring seg.

Kate nektar dessutan å akseptere at sonen er død. Når Chris har invitert heim Ann Deever (Stine Fevik) og vil gifte seg med henne, blir det for mykje for mor hans. Ikkje berre er Ann dotter av den fengsla medeigaren av fabrikken, men ho var også forlova med Larry som døydde.

Vegard strand Eide som Bert og Kim Haugen som fabrikkeigaren Joe.

Foto: Erika Hebbert

Overtydande

Det einaste som då manglar, er at George Deever (Olav Waastad) dukkar opp etter at han omsider har vitja far sin i fengselet. Han kjem, helvete kan bryte laus – og den endelege avsløringa må ut. Det er ikkje vakkert, men blir svært effektivt teater, som Maren Bjørseth handterer med sikkert grep.

Kim Haugen lèt oss heile tida ane at bak eit roleg, vennleg ytre ligg ei ulmande uro, som om han ventar på ein eksplosjon. Rørande er Petronella Barkers mor, som så intenst vil tru at sonen lever, og som difor ser på Ann som ein svikar, men som også synest ha forstått meir enn ho vil ta innover seg. Hermann Sabado gjer Chris til han som etter kvart så å seie står med eitt bein i kvar leir og til slutt sprengjer den skjøre familieillusjonen.

Gradvis ser vi denne familiefellesskapen krakelere. Det er vondt, men nødvendig – og overtydande gjort.

Jan Landro

Jan Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.