Den Nationale Scene, Teaterkjelleren

Julian Crouch og
Phelim McDermott:

Shockheaded Peter

Originalmusikk og song­tekstar: The Tiger Lillies
Omsetjing: Are Kalvø
Regi: Vidar Magnussen
Medregissør og koreograf: Stian Danielsen
Musikalsk leiar: Heine Bugge
Scenografi: Vasylyna Kharchevka
Kostymedesign: Simen Mustvedt
Maske: Mette Noodt

Har du problem med ulydige born? Psykiateren og forfattaren Heinrich Hoffmann har svaret, og den rabiate musikkgruppa The Tiger Lillies har sett musikk til. Men å gi komikaren Vidar Magnussen dette materialet å leike seg med, er som å gi fyrstikker til ein pyroman. Alt eksploderer. Så blir det 75 minutt teatergalskap, der regissøren nyttar alle knep i boka, får scenograf, kostymeskaparar, rekvisitørar og maskørar til å gå amok og ni skodespelarar til å gå ut av det dei måtte ha av gode skinn. Her er det ikkje spart på noko, heller ikkje musikalsk. Med trekkspel og tre medmusikantar set Heine Bugge prikken over i-en.

For dette er politisk ukorrekt galskap frå byrjing til slutt. Boka galskapen byggjer på, Busteper (Der Struwwelpeter), er 180 år gammal, kommen i snart 600 opplag berre i Tyskland og er ein barnelitteraturklassikar der – sjølv om innhaldet ligg så langt unna Margrethe Munthes formaningar som det er råd å tenkje seg. (Rett nok var ho heller ikkje heilt påtenkt i 1844, det kunne ha endra mangt.)

Hoffmann laga boka som julegåve til den tre år gamle son sin, sidan alt han fann av barnebøker i bokhandelen, var tørre, keisame moraliseringar. Dei gruvsame historiene blei også til for å roe ned engstelege born, og all denne skrekken skal visst ha hatt god effekt. Då er det eit paradoks – om enn eit forståeleg paradoks – at framsyninga har aldersgrense tolv år. I følgje med vaksne trur eg nok yngre godt kan tole dette. Tenk på alt dei fôrar seg med dagleg.

Publikum blir tidleg åtvara om at dette er ikkje noko for folk med veike nervar, skrantande helse eller inkontinens. For her skal vi ned i «sjelas skitnaste kjellarrom» og møte ei grotesk verd, gjer seremonimeister Pål Rønning oss skrikande vennleg merksame på. Han tek ikkje for hardt i, for ho som leikar med fyrstikker, blir til oske, han som ikkje et opp maten sin, svelt til døde og så vidare. Kort sagt: Ulydige born blir tekne av dage på brutalt vis, gjerne også fråtekne både lemmar og innvolar. Dette er inga samanhengande historie, men ei samling korte skrekkforteljingar.

Opp frå kjellar og ned frå loft kjem makabert utkledde og maskerte skikkelsar, ofte akkompagnerte av det eine eller andre instrumentet. Fem «uskikkelege born», eit foreldrepar (Svein Harry Schöttker-Hauge og Katrine Dale) som lengtar etter eit barn og blir lønt med eit monster, er sentrale figurar. Men i sentrum for alt står «Songaren» (Kjersti Elvik), som dels skingrande, dels kjenslevart syng oss gjennom dei ulike lagnadane. Alt det ho presterer her, kan ho knapt ha lært på Teaterskulen. Også seremonimeister Rønning får høve til å utfalde seg over eit stort register – og gjer det med bravur.

Til slutt vil denne meisteren ha oss til å tru at framsyninga slett ikkje er meiningslaus, som ein lett kan tenkje seg. Nei, framsyninga har ein bodskap. Den får publikum sjølv finne ut av. Det kunne vere freistande å konkludere med at dette er ei framsyning utan plett og lyte. Men eigentleg er det vel nett det ho ikkje er?

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.